Głęboka stymulacja mózgu (ang. deep brain stimulation - DBS) – chirurgiczna metoda leczenia, polegająca na implantacji urządzenia zwanego rozrusznikiem mózgu, które wysyła impulsy elektryczne do określonej części mózgu.
Głęboka stymulacja mózgu (DBS) wybranej okolicy mózgu przynosi duże korzyści terapeutyczne w takich chorobach jak: choroba Parkinsona,
drżenie samoistne, dystonia czy przewlekły ból[1]. Historia prób zastosowania DBS w leczeniu schorzeń neurologicznych jest dość długa[2], jednak znaczące postępy, zwłaszcza w leczeniu choroby Parkinsona, osiągnięto w ostatnich latach.
DBS bezpośrednio zmienia aktywność mózgu w kontrolowany sposób, jej efekt jest odwracalny (inaczej niż jest to w przypadku wykonywanych czasem dotychczas w neurochirurgii w celach leczniczych trwałych uszkodzeń niektórych dróg nerwowych w mózgu) i jest jedną z nielicznych metod neurochirurgicznych, poddających się obiektywnej ocenie metodą podwójnie ślepej próby.
Amerykańska Food and Drug Administration (FDA) zaakceptowała DBS jako metodę leczenia w drżeniu samoistnym w 1997 roku, w chorobie Parkinsona w 2002 roku[3], a w dystonii w 2003 roku[4]. DBS jest także stosowana w leczeniu przewlekłego bólu, a także różnych chorób afektywnych, włączając depresję endogenną. W przypadku depresji jednak znacznie częściej stosowanym zabiegiem jest jednak zabieg elektrowstrząsów, czyli leczenia polem elektrycznym przyłożonym do powierzchni głowy z zewnątrz na krótki czas (w ten sposób wywołuje się sztucznie chwilowe wyładowania w mózgu, niejako symulujące wyładowania występujące w padaczce)[5].
Układ do głębokiej stymulacji mózgu składa się z trzech elementów: wszczepionego generatora rytmicznej czynności elektrycznej (właściwego rozrusznika), doprowadzenia sygnału do odpowiedniego jądra mózgu i połączenia. Generator jest zasilanym przez baterię neurostymulatorem umieszczonym w tytanowej obudowie, wysyłającym sygnały elektryczne do mózgu, które oddziałują z czynnością elektryczną neuronów w określonym docelowo jądrze mózgowym. Doprowadzenie sygnału do mózgu jest to metalowy przewód pokryty izolującą osłonką poliuretanową, zakończony czterema platynowo-irydowymi małymi elektrodami, które umieszcza się w wybranym miejscu mózgu. Doprowadzenie jest połączone z generatorem izolowanym przewodem, który biegnie poprzez czaszkę na zewnątrz głowy i dalej za uchem na szyję, a następnie do dołu podobojczykowego, gdzie najczęściej neurochirurg umieszcza generator[6].
Generator, już po implantacji, może być kalibrowany zdalnie przez neurologa, pielęgniarkę, albo przeszkolonego technika w celu optymalizacji jego wpływu na objawy choroby (np. choroby Parkinsona) i minimalizacji ewentualnych efektów ubocznych[7]. Celem dla elektrod doprowadzających sygnały elektryczne do mózgu w leczeniu głęboką stymulacją mózgu choroby Parkinsona jest jądro niskowzgórzowe (łac. nucleus subthalamicus)[8].