Ostry, pulsujący, ćmiący lub przeszywający – tak często pacjenci określają ból głowy, który ich dopada. Obecnie lekarze coraz więcej uwagi poświęcają temu problemowi.
Odkryto więc skuteczniejsze metody lecznicze.
Bóle głowy dzielimy na:
1. bóle samoistne o nie wyjaśnionej do tej pory przyczynie.
2. bóle objawowe wywołane konkretną chorobą np.
zapaleniem zatok, nadciśnieniem tętniczym, urazem itp.
Ze względu na długotrwałość bólu głowy wyróżniamy :
1. bóle ostre, które wystąpiły pierwszy raz w życiu w ciągu kilku godzin lub dni poprzedzających wizytę u lekarza i najczęściej świadczą o toczącym się ostrym procesie chorobowym (bóle objawowe).
2. bóle przewlekłe lub nawracające, które występują już od dawna i są zwykle bólami samoistnymi.
Szacuje się, że około 1/5 ludzi cierpi na przewlekłe bóle głowy, a spośród nich u przynajmniej połowy występuje migrena. Charakterystyczną cechą migreny są napady bólu głowy. W okresach między napadami migrenik nie odczuwa żadnych dolegliwości - chyba, że jednocześnie choruje na inne choroby. Przebieg napadów migrenowych jest zmienny, ale badaczom udało się wyodrębnić dwie zasadnicze formy migreny:
1. migrena bez aury, która występuje u ok. 80 proc. chorych
2. migrena z aurą, która dotyka ok. 15 proc. chorych
U pozostałych 5 procent chorych występują inne postacie migreny tzw. warianty migreny, które do tej pory nie zostały jednolicie sklasyfikowane.
Migrena występuje 3 razy częściej u kobiet niż u mężczyzn i pojawia się zwykle przed trzydziestką., a u około połowy migreników już w okresie dzieciństwa lub dojrzewania. Dlatego jeśli pierwsze napady bólu głowy o typie migrenowego pojawiają się po 30 czy 40 roku życia, konieczna jest dokładna weryfikacja neurologiczna w celu potwierdzenia lub wykluczenia rozpoznania migreny.
Migrena bez aury zaczyna się objawami zwiastunowymi, które mogą wyprzedzać ból głowy o kilkanaście godzin lub nawet dni. Są to np. zmiany nastroju, niepokój, drażliwość, zaburzenia wzroku lub słuchu, wrażliwość na zapachy, pragnienie, utrata apetytu lub jego wzmożenie, ślinotok, biegunka, zaparcia. Niestety, do tej pory nie dysponujemy lekami, które podane w okresie zwiastunów, zapobiegałyby napadowi. Często migrenik budzi się rano z bólem głowy, który stopniowo się nasila. Typowy jest ból pulsujący, ale może też być tępy, rozsadzający lub inny. W większości obejmuje jedną połowę głowy, najczęściej w okolicy czoła, skroni i oczodołu. Bólowi towarzyszą nudności i wymioty, które nierzadko bardziej dokuczają niż sam ból. Poza tym mogą wystąpić: światłowstręt, złe tolerowanie hałasów i zapachów czy też: dreszcze, kołatania serca, duszność, poty, ziewanie, biegunka, gorączka,
zawroty głowy,
omdlenia. Faza bólowa trwa od kilku godzin do 2-3 dni. Kończy się zapadnięciem w sen, z które migrenik budzi się już bez dolegliwości. Częstość napadów jest różna: od pojedynczych w roku do dwóch tygodniowo.
Dla odmiany, migrena z aurą charakteryzuje się występowaniem określonych zaburzeń neurologicznych zwanych właśnie aurą. Aura pojawia się po okresie zwiastunów lub bez nich i trwa kilka do kilkunastu minut, po czym ustępuje. Ból głowy zaczyna się po ustąpieniu aury. Najczęstsze postacie aury to:
- wzrokowa inaczej klasyczna, w której najczęściej pojawia się przed oczami migoczący mroczek, czasem mogą być ubytki w polu widzenia lub zniekształcenia albo zmiany barwy otoczenia.
- parestetyczna, której towarzyszą drętwienia lub mrowienia ust i ręki albo palców i języka po jednej stronie ciała. Czasem drętwienia obejmują cała połowę ciała.
- z
niedowładem połowiczym, który pojawia się na krótko w czasie aury.
- z zaburzeniami mowy
Migrena jest chorobą długotrwałą, która daje części chorych na nią dużo cierpienia i pogarsza im znacznie jakość życia. Ale nie zagraża życiu ich i z reguły nie daje trwałych następstw.
U około połowy osób, u których migrena zaczyna się w dzieciństwie lub okresie dojrzewania, może ona zniknąć w okresie dorosłym. U pozostałych choroba trwa dalej, mając zmienny przebieg i nasilenie napadów.
Do tej pory nie ustalono jednoznacznie jaka jest przyczyna powstawania migreny. W ostatnich latach dużo uwagi poświęcono serotoninie - substancji uwalnianej z płytek krwi, która wywołuje skurcz naczyń. To właśnie serotonina wydzielana w nadmiarze na początku napadu migreny powoduje skurcz naczyniowy, a później wraz ze spadkiem jej ilości we krwi dochodzi do nadmiernego rozciągnięcia naczyń i bólu głowy.
Pacjent z migreną często obawia się poważnej choroby neurologicznej np.
guza mózgu. Tymczasem badanie przeprowadzone przez internistę,
badanie neurologiczne, okulistyczne i laryngologiczne, jak również podstawowe badania laboratoryjne w okresie między napadami migreny nie wykazują żadnych odchyleń od stanu prawidłowego. Często taki pacjent jest również sfrustrowany powtarzającymi się napadami bólu, które mogą utrudniać lub uniemożliwiać pracę zawodową i funkcjonowanie w życiu codziennym. Dlatego "migrenik" potrzebuje ze strony lekarza wysłuchania, uspokojenia i wyjaśnienia charakteru choroby.
Wiadomo, że istnieją czynniki wyzwalające napad migreny. Toteż każdemu choremu należy uświadomić, że stosując się do poniższych zaleceń może ograniczyć częstość napadów migreny.
Dekalog migrenika czyli jak unikać napadów migreny
1. Staraj się przestrzegać regularnego rytmu pracy i odpoczynku.
2. W dni wolne od pracy nie śpij dłużej niż w pozostałe dni tygodnia.
3. Unikaj nadmiernych wysiłków fizycznych i psychicznych.
4. Posiłki staraj się spożywać o stałych porach dnia, a dieta powinna wykluczać produkty potencjalnie prowokujące napady migreny np. czekolada, kakao, mleko, ser, orzechy, jaja, pomidory, selery, owoce cytrusowe, marynaty, tłuste potrawy, czerwone wino.
5. Ogranicz ilość wypijanej dziennie kawy, herbaty oraz zażywanych leków przeciwbólowych.
6. Dbaj o prawidłową postawę ciała, unikając pochylania głowy ku przodowi.
7. W czasie intensywnej pracy rób przerwy dla rozluźnienia mięśni.
8. Unikaj intensywnego lub pulsującego oświetlenia, hałasu (kino, telewizja) i silnych zapachów.
9. Kobietom, u których występuje migrena z aurą, warto zalecić ostrożność w stosowaniu doustnych leków antykoncepcyjnych, aby zapobiec ewentualnym powikłaniom zakrzepowym, które mogą grozić
udarem mózgu.
10. Unikaj sytuacji pobudzających twój błędnik np. długotrwała jazda samochodem lub pociągiem, podróż statkiem, taniec wirowy, karuzela, huśtawka.
Doraźne leczenie migreny ma na celu przerwanie napadu.. Najczęściej stosowane wówczas leki to:
- leki przeciwbólowe i przeciwzapalne np. paracetamol, kwas acetylosalicylowy, naproksen, pyralgina, diklofenak, ibuprofen, ketoprofen, indometacyna. Skuteczniejsze jest podanie leku w czopku niż w tabletce.
- alkaloidy sporyszu np. ergotamina i jej pochodne. Wywołują one skurcz naczyń. Często są w połączeniu z kofeiną.
- leki selektywnie pobudzające receptor serotoninowy np. sumatriptan, zolmitriptan stanowiące duży postęp w przerywaniu migreny. Działają również przeciwwymiotnie i zmniejszają światłowstręt. Podaje się je doustnie lub w iniekcji.
- leki przeciwwymiotne np. metoklopramid, domperydon.
- leki uspokajające mają na celu ułatwienie zaśnięcia.
Leczenie zapobiegawcze migreny zalecane jest dla osob, które mają napady migreny częściej niż 2 razy w miesiącu lub napady te są ciężkie i trudne do leczenia. W profilaktyce migreny stosuje się różne leki, ale żaden z nich nie jest idealny. Są to np. alkaloidy sporyszu, leki antyserotoninowe, beta-blokery, leki przeciwpadaczkowe, blokery kanału wapniowego oraz leki selektywnie pobudzające receptor serotoninowy. Terapia poszczególnymi lekami wymaga zażywania ich codziennie przez dłuższy okres czasu. To jednak lekarz ostatecznie podejmuje decyzję o sposobie leczenia doraźnego i profilaktycznego, natomiast pacjent może starać się zapobiegać migrenie prowadząc właściwy, uregulowany styl życia i przestrzegając zaleceń lekarskich.