Międzynarodowa klasyfikacja bólów głowy (wg IHS)

Pierwotne bóle głowy

Migrena Ból głowy typu napięciowego Klasterowe bóle głowy i inne bóle głowy trójdzielno-autonomiczne Inne pierwotne bóle głowy

Migrena

Migrena charakteryzuje się napadami bólów głowy. Zaczyna się przeważnie przed 30. rokiem życia, w ponad połowie przypadków przed okresem dojrzewania. Jeżeli jej objawy pojawią się po 40 roku życia zaleca się dużą ostrożność w jej rozpoznaniu. Częściej dotyczy kobiet.

Napady występują z różną częstością: od pojedynczych w całym życiu do 2 napadów w tygodniu, jednorazowo trwając od 4-72 godzin (u dzieci są krótsze). Przedłużający się powyżej 72 h napad określany jest stanem migrenowym. Charakterystyczny tętniący ból migrenowy zwykle obejmuje połowę głowy i jest połączony z nudnościami, wymiotami, fotofobią, fonofobią, osmofobią.
Właściwy napad bólu pojawia się o różnych porach dnia, często rozpoczyna się w godzinach porannych i stopniowo narasta w ciągu dnia. Bardzo charakterystyczne dla migreny jest nasilanie się jej objawów pod wpływem aktywności fizycznej. Ostatnia faza migreny to sen ponapadowy, po którym chory budzi się bez dolegliwości. Wyróżniono kilka postaci migreny. 

Migrena z aurą (ok.15 %), tzw migrena klasyczna, charakteryzuje się tym, że rozpoczyna się najczęściej od aury pod postacią zaburzeń wzrokowych (mroczka migocącego, ubytków w polu widzenia, czy iluzji wzrokowych), rzadziej parestezji (obejmujących okolicę ust oraz kończynę górną). Aura jest klinicznym efektem zaburzeń korowych (niedokrwienie kory?), trwa kilka- kilkanaście minut i jest całkowicie odwracalna, po czym pojawia się ból migrenowy.

Rodzinna połowiczoporaźna migrena dziedziczy się autosomalnie dominująco i charakteryzuje się wystąpieniem niedowładu połowiczego w trakcie aury. Niedowład zwykle utrzymuje się kilkadziesiąt minut, ale może trwać kilka dni lub nawet tygodni. Ból głowy najczęściej dotyczy przeciwnej do niedowładu połowy głowy. W tym typie migreny u ponad połowy pacjentów w trakcie aury pojawiają się zaburzenia mowy, a połowicza niedoczulica zwykle poprzedza niedowład.

Migrena bez aury (ok. 80%) nazywana jest migreną zwykłą. Fazę bólową wyprzedza okres różnorodnych objawów zwiastunowych- mogą być psychiczne (zmiana nastroju, drażliwość), zmysłowe (wrażliwość na zapachy), autonomiczne (utrata apetytu lub odwrotnie).

Migrena podstawna często dotyczy dorastających dziewcząt i manifestuje się zawrotami głowy, zaburzeniami widzenia (może być całkowite zaniewidzenie, dwojenie), zaburzeniami mowy, ataksją, obustronnymi parestezjami, krótkotrwałą utratą przytomności, a następnie silnym bólem okolicy potylicznej z wymiotami.

fot. panthermedia

Migrena okoporaźna - po napadzie migreny pojawia się porażenie gałki ocznej (wymaga różnicowania z procesem uciskowym!). Migrena miesiączkowa- napady wyłącznie na 2-3 dni przed miesiączką. Migrena brzuszna- charakterystyczna dla dzieci, niezależnie od typowych napadów bólów głowy występują napadowe bóle brzucha. Migrenę przedsionkową charakteryzuje aura pod postacią silnych zawrotów głowy. Migrena przewlekła obejmuje co najmniej 15 dni bólowych w miesiącu.

Przebieg migreny jest zmienny- w prawie połowie przypadków o bardzo wczesnym początku ustępuje całkowicie po okresie dojrzewania. Może zniknąć w okresie ciąży. Istnieje pojęcie migreny transformowanej (dotyczy co najmniej 20% chorych z migreną), co oznacza zmianę typowego wzorca bólowego w codzienne bóle głowy (inwersja pod wpływem leków przeciwbólowych, urazu, nadciśnienia tętniczego, okresu przekwitania).

Znane są przypadki migreny bez bólu głowy, w których występuje wyłączne aura (wzrokowa) u osób starszych z typową migreną we wcześniejszym okresie życia.

Migrena jest rozważana jako czynnik ryzyka udaru mózgu zwłaszcza u młodych kobiet stosujących doustne środki antykoncepcyjne.

Interesujące są sugestie dotyczące współwystępowania migreny i przetrwałego otworu owalnego, którego zamknięcie chirurgiczne lub przezskórne może sprawić ustąpienie lub złagodzenie dolegliwości.