Zanieczyszczenie środowiska to wciąż rosnący problem. Największym zagrożeniem dla człowieka są zanieczyszczenia, jakie obecne są we wdychanym codziennie powietrzu. Substancje szkodliwe, które dostają się do atmosfery w efekcie procesu spalania, mają znaczący wpływ na zdrowie człowieka w kontekście pojawienia się wielu schorzeń, w tym tych przewlekłych. Oprócz chorób układu oddechowego czy sercowo- naczyniowego bardzo groźne zmiany obserwuje się także w obrębie układu nerwowego.`
Wpływ zanieczyszczeń powietrza na zdrowie człowieka
To, że zanieczyszczenia powietrza mają znaczący wpływ na zdrowie człowieka, wynika z ekspozycji (codziennej) na określoną ich ilość we wdychanym powietrzu. W zależności od długości ekspozycji oraz od stężenia zanieczyszczeń w powietrzu można wnioskować o skutkach, zarówno krótkotrwałych, jak i tych długotrwałych. Ważne jest również to, że określone grupy – osoby bardziej uwrażliwione – mogą bardziej i szybciej odczuwać skutki podniesionego stężenia zanieczyszczeń w powietrzu. Mowa tu o takich osobach, jak dzieci, osoby chorujące na cukrzycę, choroby układu oddechowego, choroby układu krążenia czy osoby starsze lub otyłe, u których zbyt wysoki poziom zanieczyszczeń może spowodować określone, natychmiastowe sutki. Co więcej, wdychanie zanieczyszczonego powietrza niekoniecznie musi objawiać się natychmiastowo, jego skutki mogą być odroczone w czasie, potęgując się codzienną dawką „nowych” zanieczyszczeń w organizmie. W przypadku długotrwałej ekspozycji (nawet na nieduże stężenia) istnieje prawdopodobieństwo wystąpienia chorób przewlekłych – choroby układu sercowo-naczyniowego czy choroby układu oddechowego, co wiąże się z rosnącą liczbą wizyt lekarskich, hospitalizacji, interwencji pogotowia ratunkowego, a nawet zgonów [1].
Zanieczyszczenia powietrza a układ nerwowy człowieka
Pomimo tego, że pierwszym skojarzeniem w kontekście zanieczyszczeń powietrza są choroby układu oddechowego, mają one wpływ na cały organizm człowieka, w tym na jego układ nerwowy. W Polsce wpływ zanieczyszczeń powietrza na centralny układ nerwowy jest praktycznie zupełnie nieznany.
Wnioski, jakie można sformułować, wynikają z badań prowadzonych dotychczas na terenie Polski, Stanów Zjednoczonych, Meksyku, Chin, Korei i Kanady.
Na podstawie badania prowadzonego w Krakowie od 2000 roku w projekcie pod kierownictwem prof. Wiesława Jędrychowskiego z Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego, gdzie badano kilkaset kobiet od drugiego i trzeciego trymestru ciąży oraz ich dzieci, wysnuto następujące wnioski: im większa ekspozycja matki na pył zawieszony oraz WWA podczas trwania ciąży, tym mniejsza waga urodzeniowa dziecka, mniejszy wzrost dziecka, zmniejszona pojemność płuc oraz mniejszy obwód główki dziecka. Co za tym idzie, przekłada się to na rozwój intelektualny dziecka, a także na słabsze działanie układu odpornościowego dziecka w starszym wieku. Autorzy badania wskazują więc na zdolność do przenikania bariery łożyskowo-naczyniowej szkodliwych substancji. Innym wnioskiem autorów badania jest wpływ wdychanych prze matkę substancji na rozwój intelektualny dziecka – jak sygnalizują wyniki badań, dzieci bardziej narażone na szkodliwe substancje podczas ciąży osiągają gorsze wyniki w porównaniu ze swoimi rówieśnikami, którzy narażeni byli na stężenia niższe [3].
fot. panthermedia
Innym badaniem o podobnej tematyce było to prowadzone w Nowym Jorku (grupa badawcza z Columbia University kierowana przez współpracującą z prof. Jędrychowskim prof. Pererę), które wykazały istotny i znaczący związek pomiędzy ekspozycją na WWA podczas ciąży a poziomem zdolności poznawczych, który u dzieci narażonych na większą ekspozycję był niższy. Im wyższe WWA, tym większy poziom niepokoju u dzieci, częściej pojawiające się stany depresyjne, problemy z utrzymaniem uwagi i koncentracji na odpowiednim poziomie. Wiązało się to również z opóźnieniem rozwojowym w okresie 3. roku życia, a także obniżonym poziomem inteligencji [3].
