reklama III Międzynarodowa Konferencja Naukowo-Szkoleniowa: z cyklu Diagnostyka w psychiatrii: Psychiatria konsultacyjna 10 - 12 grudnia 2009, Hotel Gołębiewski w Wiśle http://www.wisla.psychiatria.pl/

 

Zanim jednak przejdę do prezentacji metod, chciałabym zaznaczyć, że wszystkie (oprócz MMSE) z opisanych niżej testów dostępne są w Polsce wyłącznie dla psychologów, czyli osób, które legitymują się dyplomem ukończenia pięcioletnich magisterskich studiów psychologicznych. Ograniczenie to nie jest specyficzne dla naszego kraju. Zasady kontroli dostępności do testów przeznaczonych do diagnozy klinicznej są stosowane wszędzie na świecie, choć same procedury różnią się nieco w poszczególnych krajach, np. w Ameryce Północnej, aby móc korzystać z tych metod nie jest wystarczające ukończenie studiów psychologicznych, lecz wymagane przedstawienie dodatkowego certyfikatu potwierdzającego odpowiednie kwalifikacje kliniczne przyszłego użytkownika oraz przejście specjalistycznego szkolenia z zakresu procedury badania i interpretacji danego testu. W Polsce z dniem 1 stycznia 2006 roku weszła w życie Ustawa o zawodzie psychologa, która w Art. 19 przewiduje ustalenie i aktualizację narzędzi zastrzeżonych wyłącznie do stosowania przez psychologów. Następnym krokiem będzie klasyfikacja testów ze względu na wymagane dodatkowe kwalifikacje użytkowników. Jednak do momentu wprowadzenia w życie procedur wykonawczych (prowadzenie specjalistycznych szkoleń, nadawanie uprawnień, wydawanie certyfikatów, itp.), obowiązują zasady ustalone przed laty przez Polskie Towarzystwo Psychologiczne, czyli uniemożliwiające dostęp do wszystkich testów psychologicznych osobom bez wykształcenia psychologicznego.

Ograniczenia te mają na celu przede wszystkim dbanie o dobro klienta, czyli zapewnienie, aby diagnozy formułowane były przez osoby kompetentne i przygotowane do stosowania danego testu. Ponadto, psychologa-diagnostę obowiązują zasady zawodowe, określone w Ustawie o zawodzie psychologa, Kodeksie etyczno-zawodowym oraz Standardach stosowania testów w psychologii i pedagogice, które między innymi, nakładają na niego obowiązek ochrony metod badania. Ma to na celu zapewnienie nienaruszalności wartości diagnostycznej użytego w narzędzia, czyli zabezpieczenie, aby było ono tak samo nowe dla wszystkich badanych nim osób.

 

OGÓLNE FUNKCJE INTELEKTUALNE

Skala Inteligencji Wechslera dla Dorosłych. Wersja Zrewidowana WAIS-R(PL) (Wechsler Adult Intelligence Scale - Revised) w polskiej adaptacji Jerzego Brzezińskiego, Marka Gaula, Elżbiety Hornowskiej, Andrzeja Machowskiego Marzenny Zakrzewskiej (Brzeziński, Gaul, Hornowska, Jaworowska, Machowski i Zakrzewska, 2004)²

Najbardziej powszechnie stosowanymi na świecie i w Polsce testami do badania funkcjonowania intelektualnego są Skale Inteligencji Wechslera. Polska adaptacja zrewidowanej wersji Skali Inteligencji Wechlsera dla Dorosłych WAIS-R ukazała się w 1996 roku. W latach 2003-2004 dokonano renormalizacji Skali, obejmując badaniami osoby w wieku od 16 do 79 lat.

Skala WAIS-R(PL) nie była sprawdzana na grupach klinicznych, tym niemniej powszechnie stosowana jest klasyfikacja ilorazów inteligencji zaproponowana przez samego przez Autora, Davida Wechslera, a oparta na błędzie prawdopodobnym, która obejmuje pogranicze upośledzenia i upośledzenie umysłowe. Inne kryterium klasyfikacji przyjęło American Association on Mental Retardation (AAMR), wykorzystując wartość odchylenia standardowego i uściślając diagnozę upośledzenia w zakresie od lekkiego poprzez umiarkowane i znaczne aż do głębokiego. Na kryterium odchylenia standardowego opiera się też klasyfikacja zaproponowana w DSM-IV, która jednak dopuszcza pięciopunktowy margines błędu. Szczegółowe wartości graniczne dla poszczególnych typów upośledzenia znaleźć można w polskiej wersji podręcznika do WAIS-R(PL) (Brzeziński, Gaul, Hornowska, Jaworowska, Machowski i Zakrzewska, 2004). Warto tu zwrócić uwagę, że przyjęcie jednego z proponowanych systemów klasyfikacyjnych jest arbitralną decyzją psychologa stawiającego diagnozę.

Skala Wechslera weszła do podstawowego kanonu metod diagnostycznych na całym świecie. Trudno sobie wyobrazić jakąkolwiek placówkę psychologiczną, która nie byłaby wyposażona w ten właśnie test. Sama metoda jest ciągle udoskonalana i zmieniana zarówno pod względem zastosowanego materiału, jak i rozszerzania możliwości interpretacyjnych. Najnowsza wersja – WAIS-III – wydana przez The Psychological Corporation w 1997 roku, zawiera normy obejmujące górną granicą osoby niespełna dziewięćdziesięcioletnie. Niezwykle ważnym aspektem wykorzystania Skali jest jej czułość na dysfunkcje mózgu, będące wynikiem jego uszkodzenia czy postępujących zmian związanych ze starzeniem się. Polskie normy wyraźnie wskazują spadek w poziomie wykonania zadań wraz z wiekiem, zwłaszcza w obrębie Skali Bezsłownej.

Krótka Skala do Oceny Stanu Psychicznego MMSE (Mini Mental State Examination) Marshala F. Folsteina, Susan E. Folstein i Gary Fanjiang w polskiej adaptacji Zespołu Pracowni Testów Psychologicznych (Stańczak, w przygotowaniu)³

Krótka Skala do Oceny Stanu Psychicznego służy przesiewowej diagnozie dysfunkcji poznawczych. Jest techniką pomocniczą, w której niski wynik może być wskazówką do wykonania bardziej szczegółowych badań diagnostycznych w zakresie funkcji poznawczych. Może być także używana do kontrolowania zmian w sytuacji oddziaływania terapeutycznego czy farmakologicznego. Skalą mogą posługiwać się nie tylko psycholodzy lecz także lekarze, studenci medycyny, pielęgniarki, pracownicy socjalni, itp., pod warunkiem przejścia odpowiedniego przeszkolenia w jej stosowaniu.

Polskie badania normalizacyjne były prowadzone przy współpracy psychologów i lekarzy zatrudnionych w szpitalach w różnych miejscach Polski i objęły ponad 31 różnych grup klinicznych. Spośród nich wybrano te, które są najbardziej istotne z punktu widzenia badanych funkcji (otępienie, łagodne zaburzenia poznawcze, depresja, choroba Parkinsona, padaczka, schizofrenia, organiczne zaburzenia nastroju) i do tak powstałej próby dobrano pod względem wieku i wykształcenia grupę osób zdrowych. Zebrane wyniki są aktualnie analizowane statystycznie. Planowany termin wydania testu – pierwsza połowa 2008 roku.

FUNKCJE WYKONAWCZE

Test Sortowania Kart z Wisconsin WCST (Wisconsin Card Storting Test) Roberta K. Heatona, Gordona J. Chelune’a, Jacka L. Talleya, Gary’ego G. Kaya, Glenna Curtissa w polskiej normalizacji Pracowni Testów Psychologicznych (Jaworowska, 2002)⁴

Test Sortowania Kart z Wisconsin został w Polsce opublikowany w 2002 roku i od tego czasu cieszy się dużym powodzeniem. Służy on do badania funkcji wykonawczych, rozumianych jako funkcje nadzorcze, kontrolujące i kierujące poznawczą aktywnością człowieka. Wyniki badania są wskaźnikami myślenia abstrakcyjnego, elastyczności myślenia i plastyczności w nastawieniu poznawczym. Może być stosowany do badania osób zdrowych, choć na świecie największą popularność zdobył dzięki zastosowaniu neuropsychologicznemu. WCST znajduje się w kanonie tzw. ”golden standard” do badania funkcji wykonawczych na świecie.

Na WCST składają się dwie talie kart, ułożonych w określonej kolejności. Każda z talii zawiera 64 karty. Osoba badana ma za zadanie wykrywać zmieniające się zasady sortowania, wykorzystując w tym celu informacje zwrotne udzielane przez osobę badającą. Badanie ma charakter indywidualny i jest prowadzone bez ograniczenia czasu.

Badania normalizacyjne objęły osoby zdrowe w wieku od 21 do 79 lat. W polskiej wersji podręcznika zamieszczone zostały dane walidacyjne odnoszące się do badań grup klinicznych pochodzące z podręcznika oryginalnego. Sugerują one, że WCST jest trafną miarą funkcji wykonawczych w populacjach osób z uszkodzeniami mózgu. W porównaniu z osobami zdrowymi niższe wyniki uzyskiwali także chorzy z zaburzeniami napadowymi, stwardnieniem rozsianym, chorobą Parkinsona i schizofrenią. Dane z polskich badań grup klinicznych (w większości jeszcze nie opublikowane) także potwierdzają kliniczną użyteczność narzędzia. Wskazują między innymi na słabsze wykonanie testu przez osoby ze zdiagnozowaną schizofrenią (Pabiś, Łojek, Pąchalska, Stańczak i Chojnacka, 2007), chorych ze stwardnieniem rozsianym (Latkowska, 2004) czy pacjentów z guzami mózgu (Dyr, 2005). Ponadto okazało się, że wykonanie WCST istotnie poprawia się u osób z koinfekcją HIF/HCV w pierwszej fazie leczenia interferonem pegylowanym i rybvawiryną (Jaroszewska, 2007), a poprawa ta utrzymuje się przez cały okres oddziaływania terapeutycznego.

Test Płynności Figuralnej Ruffa RFFT (Ruff Figural Fluency Test) w polskiej normalizacji Emilii Łojek i Joanny Stańczak (Łojek i Stańczak, 2005)⁵.

Opublikowany w 2005 roku przez Pracownię Testów Psychologicznych Test Płynności Figuralnej Ruffa (RFFT) jest narzędziem klinicznym, stosowanym głównie w diagnozie neuropsychologicznej. Służy do badania jednego z rodzajów płynności niewerbalnej, ujawniającej się w rysowaniu wzorów. Płynność niewerbalna rozumiana jest jako sprawność tworzenia wzorów w ograniczonym czasie z jednoczesną umiejętnością kontrolowania, aby nie były one powtórzone. Poprzez wykazane związki z testami służącymi do pomiaru funkcji wykonawczych (executive functions) monitorujących między innymi takie procesy poznawcze, jak: inicjowanie działania, planowanie i monitorowanie własnego zachowania oraz działanie ukierunkowane na cel, RFFT może być traktowany jako miara tych funkcji.

RFFT składa się z 5 plansz (części), na których wydrukowanych jest 35 kwadratów, z rozmieszczonym w nich określonym układem kropek oraz bodźców zakłócających. Osoba badana ma za zadanie połączyć linią prostą co najmniej dwie kropki w każdym kwadracie, tak, żeby za każdym razem powstała nowa figura. Na wykonanie każdej części testu przeznaczonych jest po 60 sekund.

Test został znormalizowany na reprezentatywnej w stosunku do populacji próbie osób zdrowych w wieku od 16 do 80 lat. O klinicznej wartości polskiej standaryzacji RFFT świadczą dane zebrane z badań przeprowadzonych na osobach chorych z dysfunkcjami mózgu o różnej lokalizacji i etiologii. Wskazują one na istotnie słabsze wykonanie testu przez osoby z uszkodzeniami mózgu w stosunku do osób zdrowych. Słabiej w porównaniu z osobami zdrowymi wykonują test także chorzy z diagnozą otępienia oraz chorobami Huntingtona i Parkinsona. Ujawniła się wyraźna różnica w poziomie wykonania testu pomiędzy pacjentami z diagnozą otępienia i chorymi z depresją. Zwłaszcza ten ostatni wynik ma niezwykle ważne implikacje w odniesieniu do diagnozy różnicowej osób w podeszłym wieku.

 

FUNKCJE METALINGWISTYCZNE, ZDOLNOŚCI JĘZYKOWE I KOMUNIKACYJNE

Bateria Testów do Badania Funkcji Językowych i Komunikacyjnych Prawej Półkuli Mózgu RHLB-PL (The Right Hemisphere Language Bartery) Karen Bryan w polskiej adaptacji Emilii Łojek (Łojek, 2007)⁶

Wydana w 2007 roku bateria RHLB-PL służy do badania zaburzeń językowych i komunikacyjnych powstałych na skutek prawostronnych uszkodzeń mózgu. Funkcje językowe związane z prawą półkulą mózgu odnoszą się do procesów leksykalno-semantycznych (wiedza na temat słów dotycząca elementów fonetycznych, gramatycznych i semantycznych), przetwarzania złożonego materiału językowego (zdolność związana z komunikacją językową i obejmująca: rozumienie i tworzenie dyskursu, wyciąganie wniosków, rozumienie informacji wieloznacznych, metaforycznych i zabarwionych emocjonalnie) i prozodycznych aspektów mowy (niejęzykowe elementy związane z mową, odnoszące się do takich czynników jak: siła dynamiczna, intonacja, tempo mówienia, pauzy, zmiany głośności, rytmiczność, wysokość tonu, akcent, melodia).

Bateria składa się z jedenastu testów odnoszących się do diagnozy zaburzeń funkcji językowych specyficznych dla prawej półkuli mózgu. Wykorzystany materiał jest zróżnicowany, zawiera zadania zarówno werbalne (np. w postaci krótkich opowiadań humorystycznych) jak i obrazkowe. Testy prozodii nagrane są na płytę CD. Oprócz wykorzystania standardowego klucza do oceny poprawności udzielnych odpowiedzi, ocenia się także wypowiadanie przez pacjentów komentarzy do badania oraz zdolność osoby badanej do interakcji z innymi ludźmi w procesie komunikowania się (ocena dyskursu). Badanie prowadzone jest indywidualnie, bez ograniczenia czasu.

Bateria została znormalizowana na próbie osób z uszkodzoną prawą półkulą mózgu. Badania walidacyjne objęły między innymi porównanie tej grupy z chorymi z uszkodzoną lewą półkulą mózgu, osobami z rozpoznaniem demencji oraz osobami zdrowymi. Wyniki potwierdziły wysoką trafność diagnostyczną baterii. Umożliwia ona rozróżnienie pomiędzy osobami zdrowymi a pacjentami z dysfunkcjami mózgu o odmiennych etiologiach i lokalizacjach uszkodzenia. Jest także trafnym narzędziem różnicującym pacjentów z uszkodzeniami prawo i lewostronnymi mózgu, a także chorych z różnym stopniem choroby otępiennej.

 

UWAGA

Testy Uwagi i Spostrzegawczości TUS (Ciechanowicz, Stańczak, 2006)

Testy Uwagi i Spostrzegawczości pozwalają na ocenę umiejętności selekcjonowania materiału pod względem poszukiwania elementów zgodnych z założonym kryterium. W proces ten zaangażowana jest selektywność spostrzegania (odrzucanie określonych informacji jako nieistotnych), czujność (powstrzymywanie się od reakcji na bodźce niezgodne z instrukcją i oczekiwanie na te, które są z nią zgodne), przeszukiwanie (aktywne sprawdzanie pola percepcyjnego w celu znalezienia określonego bodźca) i kontrola czynności jednoczesnych (plastyczność procesów uwagi w sytuacji wymagającej kontrolowania kilku procesów poznawczych w tym samym czasie).

W skład TUS wchodzą cztery rodzaje arkuszy różniących się wykorzystanym elementem bodźcowym. Zastosowane bodźce to cyfry, litery i znaki graficzne przypominające gwizdki. Zadaniem osoby badanej jest skreślenie w określonym czasie zadanych dwóch cyfr, liter lub gwiazdek umieszczonych losowo w zbiorze podobnych znaków. Badanie można prowadzić grupowo lub indywidualnie.

Testy Uwagi i Spostrzegawczości zostały znormalizowane na próbach uczniów, studentów i osób dorosłych a także żołnierzy zasadniczej służby wojskowej. Badanie uwagi stanowi jeden z podstawowych elementów diagnozy klinicznej. Choć żadna z wersji TUS nie była sprawdzana na grupach osób chorych, to biorąc pod uwagę podobieństwo konstrukcyjne większości metod do badania tego zakresu funkcjonowania i dane z literatury (np. Pabiś, i in. 2007) można przypuszczać, że TUS z powodzeniem mogą być wykorzystane także w klinicznej diagnozie zaburzeń uwagi.

 

PAMIĘĆ

Test Pamięci Wzrokowej Bentona BVRT (Benton Visual Retention Test) w polskiej normalizacji Pracowni Testów Psychologicznych (Jaworowska , 2007)⁷

Test Pamięci Wzrokowej Bentona jest narzędziem klinicznym służącym do badania percepcji wzrokowej, pamięci wzrokowej i zdolności wzrokowo-konstrukcyjnych. Posiada trzy wersje i cztery alternatywne metody badania: odtwarzanie bezpośrednie po 10 sek. ekspozycji, badanie bezpośrednie po 5 sek. ekspozycji, kopiowanie oraz badanie z 15-sekundowym odroczeniem po 10 sek. ekspozycji.

W 2007 roku ukazał się polski podręcznik zawierający dane normalizacyjne dla dzieci, młodzieży i dorosłych oraz dane walidacyjne z badań różnych grup klinicznych: osób ze zdiagnozowanym uszkodzeniem mózgu, osób chorych psychicznie, osób upośledzonych umysłowo, osób z chorobą alkoholową. Uzyskane wyniki wskazują na gorsze wykonanie testu przez wszystkie grupy kliniczne w porównaniu z osobami zdrowymi. Spośród porównywanych grup chorych najsłabiej wykonały test osoby chore psychicznie. W oryginalnym podręczniku do testu (Benton,1996) można znaleźć ponadto informacje o prognostycznej wartości narzędzia w odniesieniu do diagnozy otępienia.

Kalifornijski Test Uczenia się Językowego CVLT (California Verbal Learning Test) autorstwa D. D. Delis, J. H. Kramer, E. Kaplan i B. a. Ober, w polskiej adaptacji Emilii Łojek i Joanny Stańczak (Łojek i Stańczak, w przygotowaniu)⁸

CVLT służy do badania strategii i procesów uczenia się i zapamiętywania materiału prezentowanego słuchowo. Ocena obejmuje takie elementy pamięci jak: bezpośrednie odtwarzanie zapamiętanych słów, odtwarzanie słów z odroczeniem, odtwarzanie słów według narzuconych kategorii, rozpoznawanie wyuczonych słów spośród innych, stanowiących bodźce dystrakcyjne.

Materiał testowy stanowią dwie listy. W każdej z nich znajduje się po 16 słów pochodzących z różnych kategorii. Zadaniem badanego jest zapamiętanie jak największej liczby słów z pierwszej listy (prezentowanej pięciokrotnie) i prawidłowe ich odtwarzanie oraz rozpoznanie w poszczególnych częściach procedury badania. Lista druga (prezentowana tylko raz), podobnie jak słowa wykorzystane przy rozpoznawaniu, stanowią elementy dystrakcyjne. Badanie prowadzone jest wyłącznie indywidualnie.

Polską normalizacją objęto osoby w wieku od 16 do 79 roku życia. Ponadto test został zastosowany w badaniu różnych grup klinicznych: osób ze zróżnicowaną lokalizacją i etiologią uszkodzeń mózgu, osób z chorobą Parkinsona, osób z łagodnymi zaburzeniami poznawczymi. Choć uzyskane wyniki wciąż poddawane są obróbce statystycznej, można już stwierdzić, że rezultaty uzyskiwane przez osoby z grup klinicznych istotnie różnią się od wyników osób zdrowych. Oryginalne dane ( Delis, Kramer, Kaplan i Ober, 1987) wskazują na wysoką wartość różnicującą testu w odniesieniu zarówno do osób z uszkodzeniami mózgu, jak i z diagnozą otępienia, chorobą Parkinsona, schizofrenią czy depresją.

 

OSOBOWOŚĆ

Minnesocki Wielowymiarowy Inwentarz Osobowości MMPI-2 (Minnesota Multiphasic Personality Inventory)⁹ – prace adaptacyjne rozpoczęte w Pracowni Testów Psychologicznych

Test MMPI jest najbardziej znanym i rozpowszechnionym na świecie narzędziem do diagnozy osobowości. Skale kliniczne pozwalają na ocenę takich zaburzeń psychicznych, jak: hipochondria, depresja, lęk społeczny, psychopatia, paranoja, psychastenia, schizofrenia, hipomania czy introwersja społeczna.

Pracownia Testów Psychologicznych rozpoczęła w 2007 roku prace adaptacyjne wersji MMPI-2. Badaniami normalizacyjnymi objęte zostaną osoby zdrowe w wieku od 18 do 65 lat. Badania walidacyjne będą prowadzone wśród osób chorych na depresję, osób ze schizofrenią, osób z zaburzeniami dwubiegunowymi, osób z nerwicą, osób uzależnionych od alkoholu lub narkotyków, więźniów, osób bezrobotnych. Przewidywany termin zakończenia badań i wydania testu to pierwsza połowa 2011 roku.

 

EMOCJE

Inwentarz Stanu i Cechy Lęku STAI (State-Trait Anxiety Inventory) autorstwa C. D. Spielbergera, R. L. Gorsucha i R. E. Lushene’a (Wrześniewski, Sosnowski, Jaworowska, Fecenec, 2006)¹⁰

Kwestionariusz STAI pozwala na diagnozę lęku rozumianego jako stała dyspozycja wewnętrzna (cecha) oraz na rejestrowanie zmian nasilenia lęku rozumianego jako stan ujawniający się w odpowiedzi na określone bodźce zewnętrzne.

Kwestionariusz jest narzędziem samoopisowym, składającym się z 40 stwierdzeń, z których 20 odnosi się do pomiaru Lęku-Cechy a 20 – do pomiaru Lęku-Stanu. Osoba badana ma za zadanie ustosunkować się do poszczególnych stwierdzeń na skali czteropunktowej. STAI może być stosowany zarówno indywidualnie jak i grupowo a czas badania jest nieograniczony.

Polskie normy zostały opracowane dla osób w wieku od 15 do 79 lat oraz dla żołnierzy zasadniczej służby wojskowej. Dane kliniczne wskazują na istotny spadek stanu lęku u pacjentów po zawale serca, którzy zakończyli proces rehabilitacyjny, w porównaniu z chorymi, którzy dopiero go rozpoczynali. Wśród badanych żołnierzy, gorsze wyniki uzyskiwali ci, którzy byli karani lub określeni jako agresywni (ci ostatni uzyskali wyższe wyniki niż więźniowie) w obu skalach kwestionariusza. Lęk-Stan istotnie różnicował żołnierzy młodszych i starszych stażem (gorsze wyniki uzyskali żołnierze młodsi stażem). Kwestionariusz STAI jako jeden z nielicznych testów w Polsce ma sprawdzoną także trafność prognostyczną. Badania podłużne prowadzone były w jednostkach wojskowych i miały na celu określenie, czy wysokie wyniki uzyskiwane w badaniu kwestionariuszem przy wcieleniu do wojska mogą być predyktorem przyszłych nieregulaminowych, wskazujących na nieprzystosowanie, zachowań żołnierzy. Uzyskane rezultaty potwierdziły oczekiwania, tzn. wysokimi wynikami „na wejściu” charakteryzowali się ci z poborowych, którzy w trakcie służby okazywali się nieprzystosowani a nawet w konsekwencji zwolnieni z jej pełnienia.

Przymiotnikowa Skala Nastroju UMACL (Mood Adjective Check List) Geralda Matthewsa, A. Grahama Chamberlaina i Dylana M. Jonesa w polskiej adaptacji Ewy Goryńskiej (Goryńska, 2005)¹¹

Nastrój mierzony w polskiej wersji skali UMACL definiowany jest jako „doświadczenie afektywne o umiarkowanym czasie trwania, niezwiązane z obiektem lub związane z quasi-obiektem, obejmujące trzy wymiary rdzennego afektu: pobudzenie napięciowe (lękotwórcze), pobudzenie energetyczne (energia do działania) i ton hedonistyczny (subiektywne odczuwanie przyjemości-nieprzyjemności)” (Goryńska, 2005, s. 7).

Skala składa się z 29 przymiotników. Zadaniem badanego jest zaznaczenie na czterostopniowej skali tej odpowiedzi, która najlepiej opisuje jego obecny nastrój.

Polska normalizacja objęła osoby w wieku od 16 do 79 lat. Istotne różnice w zakresie wszystkich trzech skal UMACL uzyskano przy porównaniu osób zdrowych z osobami chorymi na depresję oraz z osobami ze zdiagnozowaną schizofrenią (Pabiś, i in., 2007).

Kwestionariusz Poziomu Depresji – polskie narzędzie do badania depresji – prace prowadzone na Wydziale Psychologii UW pod kierunkiem prof. Emilii Łojek.

W pierwszej połowie 2007 roku powstała idea skonstruowania polskiego testu do mierzenia poziomu depresji. Decyzja stworzenia nowego narzędzia, a nie adaptacji już istniejącego za granicą, podyktowana była przede wszystkim przeciągającymi się problemami z uzyskaniem licencji od wydawców zagranicznych (także kosztami takich licencji). Stworzona już wstępna pula pozycji testowych będzie oceniona przez niezależnych sędziów kompetentnych a następnie poddana badaniom pilotażowym. Normalizacja kwestionariusza będzie przeprowadzona przy okazji badań MMPI-2.

Celem tego artykułu było przybliżenie czytelnikom metod już wydanych, które mogą być wykorzystywane w diagnozie klinicznej. Ich niewątpliwą zaletą jest potwierdzona trafność diagnostyczna oraz legalność na rynku polskim. Chciałam też zwrócić uwagę na to, co jest w przygotowaniu, aby pokazać, że zabezpieczenie warsztatu pracy dla psychologów klinicznych również nam, jako Wydawcy, wydaje się niezwykle ważne i staramy się ciągle ten rynek metod poszerzać.

 

Przypisy

1 Prace badawcze dotyczące następujących metod: Test Płynności Figuralnej Ruffa, Kalifornijski Test Uczenia się Językowego, Bateria Testów do Badania Funkcji Językowych i Komunikacyjnych Prawej Półkuli Mózgu RHLB-PL, Kwestionariusz Poziomu Depresji, są realizowane na Wydziale Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego w ramach projektu BST nr: 1134/1 i 1250/16.

2 Pracownia Testów Psychologicznych posiada wyłączne prawa do publikacji i dystrybucji wszystkich opisywanych w tym artykule metod. Wydawcą oryginalnej wersji i właścicielem praw autorskich do Skali WAIS-R jest The Psychological Corporation.

3 Wydawcą oryginalnej wersji testu i właścicielem praw autorskich do testu jest Psychological Assessment Resources, Inc.

4 Wydawcą oryginalnej wersji testu i właścicielem praw autorskich do testu jest Psychological Assessment Resources, Inc.

5 Wydawcą oryginalnej wersji testu i właścicielem praw autorskich do testu jest Psychological Assessment Resources, Inc.

6 Wydawcą oryginalnej wersji testu i właścicielem praw autorskich do testu jest John Wiley & Sons Ltd.

7 Wydawcą oryginalnej wersji testu i właścicielem praw autorskich do testu jest Psychological Assessment Resources, Inc.

8 Wydawcą oryginalnej wersji testu i właścicielem praw autorskich do testu jest The Psychological Corporation.

9 Wydawcą oryginalnej wersji testu i właścicielem praw autorskich do testu jest University of Minnesota Press.

10 Wydawcą oryginalnej wersji testu i właścicielem praw autorskich do testu jest Mind Garden, Inc.

11 Właścicielem praw autorskich do testu jest Gerald Matthews.

BIBLIOGRAFIA

1. Benton, A. B. (1996). Test Pamięci Wzrokowej Bentona. Podręcznik. Wydanie piąte. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego.
2. Brzeziński, J., Gaul, M., Hornowska, E., Jaworowska, A., Machowski, A., Zakrzewska, M. (2004). Skala Inteligencji D. Wechslera dla Dorosłych wersja Zrewidowana – renormalizacja WAIS-R(PL). Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego.
3. Ciechanowicz, A., Stańczak, J. (2006). Testy Uwagi i Spostrzegawczości TUS. Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych.
4. Delis, D. C., Kramer, J. H., Kaplan, E., Ober, B. A. (1987). California Verbal Learning Test CVLT. Adult Version. Manual. San Antonio: The Psychological Corporation.
5. Dyr, W. (2005). Funkcjonowanie neuropsychologiczne osób z guzami mózgu. Nieopublikowana praca magisterska Uniwersytet Warszawski Warszawa.
6. Goryńska, E. (2005). Przymiotnikowa Skala Nastroju UMACL Geralda Matthewsa, A. Grahama Chamberlaina i Dylana M. Jonesa. Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego.
7. Gugała, M. (2005). Porównanie funkcjonowania poznawczego osób z chorobą Parkinsona oraz osób z łagodnymi zaburzeniami poznawczymi. Nieopublikowana praca magisterska Uniwersytet Warszawski Warszawa.
8. Jaroszewska, J. (2007). Wpływ terapii interfereonem pegylowanym i rybawiryną na funkcje wykonawcze pacjentów z koinfekcją HIV/HCV. Nieopublikowana praca magisterska Uniwersytet Warszawski Warszawa.
9. Jaworowska, A. (2007). Test Pamięci Wzrokowej Bentona. Polska normalizacja. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych.
10. Jaworowska, A. (2002). Test Sortowania Kart z Wisconsin WCST Roberta K. Heatona, Gordona J. Chelune’a, Jacka L. Talleya, Garego G. Kaya, Glenna Curtisa. Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego.
11. Latkowska, E. (2004). Zaburzenia myślenia abstrakcyjnego i procesów emocjonalnych u osób chorych na stwardnienie rozsiane. Nieopublikowana praca magisterska Uniwersytet Warszawski Warszawa.
12. Łojek, E. (2007). Bateria Testów do Badania Funkcji Językowych i Komunikacyjnych Prawej Półkuli Mózgu RHLB-PL. Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych.
13. Łojek, E., Stańczak, J. (2005). Test Płynności Figuralnej Ruffa RFFT. Polska standaryzacja i normalizacja. Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego.
14. Pabiś, G., Łojek, E., Pąchalska, M., Stańczak, J., Chojnacka, J. (2007). Zmiany poznawcze i emocjonalne u osób cierpiących na schizofrenię a problem tożsamości. W: M. Pąchalska, B. Grochmal-Bach, B. Buncan Macqueen (red.), Tożsamość człowieka z perspektywy interdyscyplinanrnej. Kraków: Wydawnictwo WAM.
15. Wrześniewski, K., Sosnowski, T., Jaworowska, A., Fecenec, D. (2006). Inwentarz Stanu i Cechy Lęku STAI. Podręcznik. Wydanie trzecie, rozszerzone. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych.