Agresja w relacji medycznej

Przyczynami agresji w kontaktach pomiędzy lekarzem a pacjentem, upatruje się w niedostatecznej informacji o stanie zdrowia, braku szczegółowych danych dotyczących leczenia, dezinformacji i niewłaściwej organizacji działań medycznych przez placówkę. Sztandarowym przykładem jest kilkugodzinne oczekiwanie na wizytę lekarską. Zdarzają się także sytuacje, kiedy osoba, która zgłasza się na izbę przyjęć, musi podać przyczyny swojego przybycia, w obecności innych pacjentów – przysłuchujących się rozmowie.

Wiedza, jaka zostaje przekazana pacjentowi, w kontekście leczenia ma dla niego zasadnicze znaczenie - jednocześnie brak wiedzy na temat procesu terapeutycznego, a także nieznajomość praw przysługujących pacjentowi w danej sytuacji może może być przyczyną obaw, a z drugiej strony przyczyną frustracji implikującej agresję. Niejednokrotnie jednak postawy osób z personelu medycznego, stanowią zasadniczą przyczynę wywołania u pacjenta niezadowolenia i frustracji, gdyż jak zwykło się mawiać – lekarz poznając chorego, chcąc czy nie chcąc, wchodzi z nim relacje terapeutyczną bądź antyterapeutyczną.

Przekaz medialny, jaki promowany jest w dostępnych mediach, również ogrywa zasadniczą rolę. Przedstawiane obrazy niekompetencji lekarzy oraz powszechne mówienie o odpowiedzialności personelu medycznego przy jednoczesnym szerzeniu informacji o prawach pacjenta, doprowadzają niejednokrotnie do uproszczeń w postrzeganiu relacji lekarz- pacjent, formując postawy roszczeniowe.

Złoty środek

Bardzo istotną kwestią jest poszukiwanie odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób powinien zareagować lekarz, który spotyka się z agresywnym zachowaniem podczas procedury medycznej.

Przykładem może być wizyta lekarska, podczas której pacjent, używając wulgaryzmów czy też agresywnych zachowań, próbuje wymusić na lekarzu wypisanie recepty na lek, co z medycznego punktu widzenia jest bezzasadne. W takiej sytuacji, lekarz podjąć może cztery rodzaje działań.

Może wypisać receptę, zgodnie z żądaniami pacjenta, co w niektórych przypadkach może być spowodowane lękiem o własne bezpieczeństwo – co jest zrouzmiałe. Jeśli lekarz postanowi nie udzielać dalszych porad danemu pacjentowi, zobowiązany jest wskazać mu inne miejsce, gdzie może udać się po pomoc.

Innym rozwiązaniem jest przyjęcie agresywnej postawy przez lekarza, czyli także użycie agresji słownej, co wydaje się prowadzić jedynie do kłótni i eskalacji agresji z obu stron.

Po trzecie, lekarz może zastosować elementy manipulacyjne i spróbować obróć sytuację w żart. Wiąże się to jednak z koniecznością trafnej oceny powodów, jakie wywołały agresję.

Po czwarte lekarz może przyjąć asertywną postawę, czyli podjąć działania, za pomocą których broni swoich praw, jednocześnie nie pozbawiając szacunku drugiej strony. Ważne tutaj są umiejętności takie jak radzenie sobie z czyimś gniewem, radzenie sobie z własnym strachem oraz radzenie sobie z oskarżeniami. Jak wynika z badań, poprzez wysłuchanie, zadawanie pytań, okazanie empatii i poszukiwanie alternatywnych rozwiązań, problem agresji u pacjentów udaje się w wielu przypadkach rozładować.

Relacja terapeutyczna jest specyficzną formą kontaktu, jaka wytwarza się pomiędzy lekarzem a pacjentem. Z jednej strony oczekiwania pacjenta stawiają lekarza w roli specjalisty zobowiązanego do udzielenia pomocy, z drugiej jednak poddanie się zaleceniom i zaufanie jakim pacjent musi obdarzyć lekarza powoduje, że lekarz staje się osobą decyzyjną w kontekście naszego zdrowia. Poza przypadkami agresji słownej czy tez zachowań agresywnych, nie można pomijać kwestii agresji fizycznej, co w wielu przypadkach zmusza lekarza do podjęcia obrony koniecznej.

fot. panthermedia

Jak zatem radzić sobie z agresją u pacjenta? Niestety nie ma uniwersalnej odpowiedzi i jednego, dobrego rozwiązania. By uniknąć wzbudzania agresji, należy mieć na uwadze odpowiedzialne i precyzyjne opisywanie relacji terapeutycznej, tak aby wszyscy uczestnicy procesu leczenia byli świadomi wzajemnych praw i obowiązków. [1]