Spis treści:

1. Co to jest demencja?
2. Typy demencji
3. Czy demencja jest uleczalna?
4. Przełomowe odkrycia
5. Czynniki ryzyk demencji
6. Eliminacja czynników ryzyka prowadzących do demencji
7. Wzrost ryzyk związanych z demencją
8. Otyłość przyczyną demencji
9. Samotność przyczyną demencji
10. Picie alkoholu przyczyną demencji

Co to jest demencja?

Demencja to nieuleczalna choroba, która może zdezorganizować całe życie człowieka i jego bliskich; wpływa na zachowanie, percepcję i doświadczenie. Możemy poznać ją po problemach z utrzymaniem uwagi, z mową, z orientacją, jak również ze zdolnościami poznawczymi.

Typy demencji

Demencja nie oznacza jednego typu choroby. Jest to termin zbiorczy dla kilku chorób neurodegeneracyjnych. Możemy do nich zaliczyć:

• chorobę Alzheimera,
• demencję naczyniową,
• demencja z ciałami Lewy'ego,
• demencję czołowo-skroniową
• demencję mieszaną.

Prawdopodobieństwo wystąpienia demencji rośnie wraz z wiekiem, ale nie jest to normalna część starzenia się.

Demencja: czym jest?, fot. panthermedia

Czy demencja jest uleczalna?

Niestety, demencja w przeważającej większości przypadków jest wciąż nieuleczalna. Lekarze mogą więc jedynie skupić się na poprawie jakości życia pacjenta.

Czasami udaje się opóźnić postęp objawów, jednakże nie ma leku hamującego postęp choroby w mózgu.

Naukowcy wciąż szukają drogi wyjścia z impasu. Skoro nie daje się znaleźć lekarstwa, sukcesem będzie odnalezienie środka, który pomoże zapobiec chorobie lub ją opóźni.

Przełomowe odkrycia

Z przełomowego raportu Lancet Commission z 2024 wynika, że 45% przypadkom tej choroby można zapobiec lub skutecznie ją opóźnić. Aby to zrobić, należałoby zająć się czternastoma czynnikami ryzyka, począwszy od dzieciństwa, poprzez kontynuację działań w ciągu całego życia.

Czynniki ryzyk demencji

W stosunku do raportu z 2000 roku widać zmianę w postaci dwóch nowych czynników ryzyka.

Poprzednio zidentyfikowano czynniki takie jak:

1. Niski poziom wykształcenia,

2. Upośledzenie słuchu,

3. Wysokie ciśnienie krwi,

4. Palenie papierosów,

5. Otyłość,

6. Depresja,

7. Brak aktywności fizycznej,

8. Cukrzyca,

9. Nadmierne spożycie alkoholu,

10. Urazowe uszkodzenie mózgu,

11. Zanieczyszczenie powietrza,

12. Izolacja społeczna.

Według naukowców czynniki te są powiązane z 40% wszystkich przypadków demencji.

W raporcie z roku 2024 doszły dwa kolejne czynniki:

13. Zdrowie oczu,

14. Wysoki cholesterol po 40. roku życia.

Z szacunków wynika, że około 7% tych przypadków jest związanych z wysokim poziomem cholesterolu, mniej więcej od około 40. roku życia, natomiast 2% – z nieleczoną wadą wzroku, prowadzącą do jego utraty.

Eliminacja czynników ryzyka prowadzących do demencji

Nowy raport wyraźnie wskazuje, że zmniejszenie ryzyka demencji w najwcześniejszych latach życia człowieka może znacząco, bo prawie o połowę, zmniejszyć liczbę osób chorujących w późniejszym wieku na demencję.

Według Davida Merrilla, dr n. med., doktora filozofii i dyplomowanego geriatrycznego psychiatry „Przyjęcie stanowiska, że ​​poprawa zdrowia w całym okresie życia prowadzi do większej witalności wraz z wiekiem, jest jednym ze sposobów, aby poważnie potraktować redukcję ryzyka demencji”.

Eksperci twierdzą, że zmniejszeniem tych ryzyk powinny zająć się rządy konkretnych krajów – przyniesie to bowiem korzyści społeczne i ekonomiczne, przyczyniając się do spowolnienia wzrostu zachorowań na demencję.

Rządzący powinni na to zwrócić uwagę w obliczu szybko starzejących się społeczeństw. Szacuje się, że do roku 2050 liczba osób z demencją może osiągnąć liczbę 153 milionów (w roku 2019 było 57 milionów).

Otyłość a demencja, fot. panthermedia

Wzrost ryzyk związanych z demencją

Naukowcy zwracają uwagę, że należy monitorować trendy w społeczeństwie i reagować na nie, gdyż niektóre z ryzyk wzrosły z czasem. Należą do nich np.:

• otyłość,
• samotność,
• picie alkoholu.

Otyłość przyczyną demencji

Otyłość można uznać za chorobę XXI wieku. Według World Obesity Federation już w roku 2025 na otyłość cierpieć będzie aż 2,7 mld ludzi. W naszym kraju ponad połowa Polaków ma nadwagę, a otyła jest co piąta osoba.

Otyłość stanowi poważny problem i jest przyczyną wielu chorób. Wiąże się również ze zwiększonym ryzykiem demencji, co może wynikać z jej związku z cukrzycą, wysokim ciśnieniem krwi i stanem zapalnym.

Samotność przyczyną demencji

Według naukowców zajmujących się tematem demencji obecny świat sprzyja problemom z nią związanym. Vivek H. Murthy, generalny chirurg Stanów Zjednoczonych, określa obecną sytuację w swoim kraju jako „epidemię samotności”. I z pewnością jego opinia nie dotyczy tylko USA. Takiemu stanowi rzeczy sprzyjają między innymi media społecznościowe i nowoczesna technologia.

Samotność a rozwój demencji, fot. panthermedia

Wspomniany już wcześniej dr Merill nazwał izolację społeczną „nowym paleniem”. Według niego wszystko, co nas dotyczy, związane jest z więziami społecznymi. Aktywności społeczne mają ogromne znaczenie w zdrowym starzeniu się mózgu.

Według dr Sommerlanda z kolei niższy poziom samotności jest powiązany z niższym ryzykiem demencji, co wynika prawdopodobnie z tego, że kontakty z innymi są dobrym sposobem na ćwiczenie mózgu, pozwalają budować rezerwy poznawcze, jak również odporność na patologię demencji. Kontakty z innymi mogą również przynosić efekty w postaci promowania zdrowych zachowań (np. ćwiczeń i diety) oraz zmniejszać stres.

Picie alkoholu przyczyną demencji

Choć spożywanie alkoholu nie jest niczym nowym, badania pokazują, że pijemy coraz więcej. W ciągu ostatnich 20 lat w Polsce spożycie napojów procentowych wzrosło prawie dwukrotnie.

Picie alkoholu jako czynnik promujący demencję, fot. panthermedia

Badania pokazują również, że każde spożycie alkoholu niesie ze sobą ryzyko rozwoju demencji, niezależnie od tego, jak i ile pijemy.

Według dr Merrilla „Obecnie coraz bardziej akceptuje się, że nie ma >>zdrowej<< ilości spożycia alkoholu dla mózgu lub ciała, więc można by sobie wyobrazić, że trajektoria demencji poprawiłaby się przy mniejszym spożyciu alkoholu”.

Wszystko wskazuje zatem, że wystarczy wyeliminować wymienionych wcześniej czternaście czynników ryzyka, aby zmniejszyć ryzyko wystąpienia demencji.