Katecholaminy – noradrenalina, dopamina oraz adrenalina – są pochodnymi jednego aminokwasu, tyrozyny. Związki tego rodzaju produkowane są w obrębie mózgowia, komórek nerwowych rozsianych po całym organizmie, a także w nadnerczach. Powszechnie znane one są z tego, że odgrywają dużą rolę w przypadku zadziałania na organizm różnych stresorów, trzeba tutaj jednak z całą mocą podkreślić to, że katecholaminy są zaangażowane nie tylko w reakcje walki i ucieczki.

Funkcje katecholamin

Rola katecholamin ogólnie jest dwojaka – związki te działają bowiem zarówno jako neuroprzekaźniki w układzie nerwowym, ale i jako hormony. Najbardziej znana z katecholamin – adrenalina (nazywana również epinefryną) odpowiedzialna jest przede wszystkim za reakcje walki i ucieczki. Substancja ta wydzielana jest głównie w związku z zadziałaniem na organizm jakiegoś stresora (może to być silny stres, ale i innego rodzaju doznania, np. bardzo duży hałas) i odpowiada ona m.in. za zwiększenie napływu krwi do komórek mięśniowych, serca czy struktur należących do układu oddechowego.

Noradrenalina (norepinefryna) jest z kolei katecholaminą, która pomaga organizmowi reagować na stres. Pod jej wpływem dochodzi do wzrostu ciśnienia tętniczego krwi, a także do przyspieszenia czynności serca. Oprócz tego noradrenalina ma również wpływ na ludzki nastrój oraz na zdolność do koncentracji uwagi.

Trzecia z wymienionych wcześniej katecholamin – dopamina – działa z kolei przede wszystkim jako neurotransmiter. Wpływa ona zarówno na przebieg wykonywanych przez nas różnych ruchów, jak i na odczuwane przez ludzi emocje. Oprócz tego dopamina związana jest także z procesami zapamiętywania oraz z mózgowym układem nagrody.

Skutki nieprawidłowych poziomów adrenaliny w organizmie

Katecholaminy działają prawidłowo wtedy, gdy w organizmie krążą odpowiednie do sytuacji ich ilości – różne problemy pojawiać się mogą zarówno wtedy, gdy jest ich za dużo, jak i wtedy, gdy jest ich za mało. W przypadku adrenaliny najczęściej dochodzi do stanu, w którym w ciele człowieka znajdują się zbyt duże jej ilości – w takiej sytuacji pojawiać się mogą takie dolegliwości, jak m.in. niepokój, kołatania serca, drżenie rąk czy znaczne wzmożenie potliwości. Z nadmiarem adrenaliny związane mogą być także bladość skóry twarzy, podwyższone ciśnienie tętnicze krwi oraz bóle głowy.

Rzadszy od nadmiaru adrenaliny jest niedobór tej katecholaminy. Problem jest jednak również poważny, ponieważ w jego przypadku organizm może nie być w stanie reagować na różne działające na niego stresory.

Skutki nieprawidłowych poziomów noradrenaliny w organizmie

Odczuwalne dla pacjentów mogą być również zaburzenia ilości noradrenaliny w organizmie. W przypadku nadmiaru tej katecholaminy występować mogą takie dolegliwości, jak m.in. napady lęku, pobudzenie psychoruchowe, drżenie rąk czy wzmożona potliwość. Pojawiać się mogą również i inne objawy, takie jak podwyższone ciśnienie tętnicze krwi, zaburzenia rytmu serca czy silne bóle głowy.

Niedostateczna produkcja noradrenaliny również może negatywnie wpływać na funkcjonowanie pacjenta – w przypadku takiego problemu człowiek może skarżyć się na poczucie znacznego osłabienia, występować mogą trudności z koncentracją uwagi, a także tendencja do nagłych spadków ciśnienia tętniczego krwi. Niedobory noradrenaliny kojarzone są również z zaburzeniami depresyjnymi oraz z ADHD.

Lekarz, komputer, fot. panthermedia

Skutki nieprawidłowych poziomów dopaminy w organizmie

W przypadku dopaminy różne dolegliwości pojawiać się mogą u pacjentów przede wszystkim wtedy, gdy w organizmie dochodzi do nadmiernego zwiększenia jej ilości. Wśród problemów, które mogą wtedy wystąpić, wymienić należy m.in. wzmożenie produkcji śliny, zaburzenia żołądkowo-jelitowe, niepokój psychoruchowy oraz zaburzenia snu (zwykle w postaci bezsenności). Nadmiar dopaminy bywa również uznawany za czynnik powiązany z występowaniem schizofrenii czy zaburzeń depresyjnych.