Hormony żeńskie w SM

Dwie najważniejsze grupy hormonów żeńskich to estrogeny i progestageny, należące do grupy hormonów steroidowych. Rola jaką spełniają u kobiet, to rozwój i różnicowanie narządów rozrodczych, a także odpowiedzialne są za płodność i utrzymanie ciąży. Proces ich wytarzania odbywa się w jajnikach, a w trakcie ciąży, za wydzielanie tych hormonów odpowiada łożysko. W mniejszej ilość, niektóre estrogeny wytwarzane są także przez wątrobę, nadnercza, piersi i komórki tłuszczowe.

Estrogeny wpływają na komórki poprzez swoiste receptory, a ich ochronne działanie może mieć znaczenie w wielu schorzeniach OUN, zarówno tych o podłożu neurodegeneracyjnym czy zapalnym, jak również w urazach. Pozytywny wpływ estrogenów wykazano bowiem w schorzeniach takich jak choroba Alzheimera, choroba Parkinsona, udary, urazy rdzenia kręgowego oraz SM. Mechanizm działania estrogenów na neurony nie jest do końca poznany, głównie ze względu na swoją złożoność, jednak wyniki badań jednoznacznie wskazują na ich terapeutyczne oddziaływania na funkcje mitochondriów, które pełnią kluczową rolę w procesie regulacji bilansu energetycznego komórki.

Progestageny (czyli inaczej progestogeny lub gestageny), są grupą hormonów steroidowych, do których należą 16α-hydroksyprogesteron, 17α-hydroksyprogesteron, 20α-dihydroprogesteron, 5α-dihydroprogesteron, 11-deoksykortykosteron, 5α-dihydrodeoksykortykosteron i progesteron (P4), który ma największe znaczenie z biologicznego punktu widzenia. Działa - podobnie jak estrogeny - poprzez swoiste receptory błonowe i jądrowe, gdyż może on bezpośrednio regulować transkrypcję genu. Odpowiedni, fizjologiczny poziom progesteronu osłabia cytotoksyczne i oksydacyjne uszkodzenia spowodowane działaniem glutaminianu lub hipoglikemią. Z wniosków, jakie wysnuto na podstawie modelu zwierzęcego wynika, że progesteron pełni funkcję ochronną wobec neuronów.

Specjaliści mogą także potwierdzić, że zarówno estrogeny, jak i progestageny wpływają na odpowiedź immunologiczną.

Ciąża a SM

Trzeci trymestr ciąży to podniesiony poziom estradiolu i estriolu oraz progesteronu. To właśnie w tym okresie estrogeny i progestageny mają najsilniejszy wpływ na układ odpornościowy.
Z obserwacji wynika również, że wzrost poziomu progesteronu i estradiolu pojawia się nie tylko podczas ciąży, ale także w różnych stadiach cyklu menstruacyjnego.

fot. panthermedia

Z danych epidemiologicznych wynika, że najwięcej zachorowań na SM występuje w wieku rozrodczym. Podczas ciąży dochodzi do głębokich zmian w organizmie kobiety, w tym do zmian w funkcjonowaniu układu odpornościowego, czyli w zakresie za który odpowiedzialne są w znacznej mierze estrogeny i progestagen. Liczne badania wykazały, że ciąża istotnie wpływa na przebieg SM, na co zwrócono uwagę już wiele lat temu, choć specjaliści twierdzą, iż nie ma ona negatywnego wpływu na przebieg choroby. Na chwilę obecną medycyna nie potrafi określić jednoznacznie, jaki wpływ w kontekście długofalowym na SM, ma ciąża i choć zostało przeprowadzonych w tym kierunku wiele badań, wymagają one jeszcze weryfikacji. Dla zobrazowania można podać przykład wyników jednego z badań, gdzie wykazano, że wśród kobiet, które chorowały na RRMS ryzyko osiągnięcia 6 punktów w Rozszerzonej Skali Niewydolności Ruchowej, było mniejsze u kobiet, które miały dwójkę dzieci, w porównaniu z kobietami bezdzietnymi.

Stąd też zwraca się uwagę na zdolność do modulowania układu odpornościowego przez hormony żeńskie, głównie w kontekście wpływu ciąży na SM. Stanowi to punkt wyjścia dla naukowców, do poszukiwania nowych możliwości terapeutycznych. [1]