Wyłączanie świadomości zachodzi na kilku etapach, przy czym śpiączka jest tym ostatnim.

Etapy wyłączania świadomości

• senność,
• stan przedśpiączkowy (sopor),
• śpiączka (coma).

Czynniki prowadzące do śpiączki

• urazy,
• choroby naczyniowe,
• zatrucia,
• niedotlenienie,
• zatrucia,
• choroby zakaźne,
• nowotwory.

Najlepsze rokowania mają dzieci, ponieważ ich mózgi najszybciej odzyskują sprawność. Dużą szansę na wybudzenie ze śpiączki mają osoby, u których wyłączenie świadomości jest efektem przeżytego urazu mechanicznego.

Najgorsze rokowania mają natomiast pacjenci, u których doszło do niedotlenienia mózgu, co wiąże się z uszkodzeniem bardzo szerokiego obszaru tkanki, czasami nawet zmiany patologiczne mogą dotyczyć całego mózgu, a ich skutki są często nieodwracalne.

Czas, jaki pacjent przebywa w śpiączce nie przekracza z reguły 5 tygodni. Po tym okresie sytuacja chorego ulega wyklarowaniu - albo się wybudza i wraca do zdrowia albo przechodzi w stan wegetatywny lub stan minimalnej świadomości. Czasami też pacjent wchodzi w tzw. syndrom zamknięcia czyli stan pełnej świadomości jednakże bez możliwości mówienia i poruszania się.

fot. panthermedia

Niestety istnieje też czarny scenariusz - obrażenia mózgu mogą być na tyle rozległe, że pacjent umiera.

Czym zatem jest świadomość i dlaczego jest tak ważna?

Mimo, że temat świadomości jest ciągle poruszany przez wielu naukowców, nie powstała jeszcze jedna, uniwersalna definicja. Ogólnie można przyjąć, że na świadomość składają się dwa główne procesy: czuwanie i postrzeganie.

W zależności od tego który z nich i w jakim stopniu jest zaburzony można wyróżnić kilka odmiennych zaburzeń świadomości:

• śpiączka - brak czuwania i postrzegania,
• stan wegetatywny - występuje czuwanie ale brak postrzegania,
• stan świadomości minimalnej - co jakiś czas pojawia się postrzeganie,
• syndrom zamknięcia - pełna świadomość (czuwanie i postrzeganie obecne).

Okazuje się, że osoby będące w stanie trwałej wegetacji mogą przez wiele lat być świadome tego co dzieje się wokół nich, dlatego ważne jest, aby wiedzieć jak się zachowywać przy takiej osobie, co mówić a czego nie mówić.

Znakomity lekarz Keith Andrews powiedział kiedyś zdanie: "Wyobraźmy sobie jak musi czuć się człowiek, który przez pięć, dziesięć, a nawet trzydzieści lat ma świadomość, co dzieje się wokół niego i nie jest w stanie niczego przekazać otoczeniu".