Wśród czynników ryzyka wystąpienia otępienia wymienia się te, na które nie możemy wpłynąć (niemodyfikowalne) i te, które możemy zmienić (modyfikowalne). Do tych pierwszych zaliczamy płeć, wiek oraz uwarunkowania genetyczne. Do drugiej grupy: poziom wykształcenia w młodym wieku, otyłość, nadciśnienie tętnicze, palenie tytoniu, picie alkoholu, depresja, brak kontaktów społecznych, cukrzyca oraz mała aktywność fizyczna.

1. Wykształcenie: oszacowano zmniejszenie ryzyka wystąpienia otępienia u osób, które ukończyły co najmniej szkołę średnią. Prawdopodobnie spowodowane jest to lepszym stanem tkanki mózgowej oraz efektywnym wykorzystaniem połączeń nerwowych w mózgu. Okazuje się także, że dzieci z większym ilorazem inteligencji w wieku 11 lat były obciążone mniejszym ryzykiem otępienia.
2. Otyłość: związana jest z nadużywaniem bardziej przetworzonych i mniej wartościowych produktów. Taka dieta jest zatem uboga w antyoksydanty, którym przypisuje się właściwości protekcyjne. Założenie to potwierdza badanie, które wykazało poprawę zdolności poznawczych u osób stosujących dietę śródziemnomorską.
3. Alkohol: jego wpływ grozi niekorzystnymi następstwami mózgowymi, którymi jest choćby zespół Korsakowa lub upośledzenie funkcji poznawczych po jego nadużyciu.
4. Palenie tytoniu: powoduje stres oksydacyjny, zapalenie i miażdżycę (także w naczyniach mózgowych), czym przyczynia się do wzrostu ryzyka rozwoju otępienia o około 15-20%.
5. Depresja i lęk: badania wykazują, że osoby na nie cierpiące często doświadczają otępienia, jednak nie jest pewne, czy nie stanowią jedynie jego składowych.
6. Brak kontaktów społecznych: badania wskazują, że jest czynnikiem nadciśnienia oraz depresji, które stanowią elementy zwiększające ryzyko otępienia.
7. Aktywność fizyczna: pomaga zmniejszyć ryzyko chorób naczyniomózgowych, co jednocześnie zmniejsza ryzyko chorób neurodegeneracyjnych, w tym otępienia.

Znając zatem czynniki, które można zmienić, warto poświęcić swój czas i energię, by znacząco zmniejszyć ryzyko zachorowania na chorobę otępienną. Zaleca się:

• trening poznawczy, który wymusza szybkie przetwarzanie informacji oraz logiczne myślenie,
• ćwiczenia fizyczne, które korzystnie wpływają na naczynia mózgowe oraz redukcję masy ciała,
• odpowiednią dietę i stosowanie suplementów w razie niedoborów witaminowych,
• podtrzymywanie aktywności w grupie znajomych,
• higienę snu,
• redukcję nadciśnienia tętniczego,
• unikanie produktów tytoniowych,
• utrzymywanie masy ciała zgodny z zakresem BMI.