Źrenice i ich odruchy

Źrenica, z jęz. łacińskiego pupilla, to nic innego jak otwór położony przed soczewką. Jest to środkowa część tęczówki (barwnej części oka). Średnica soczewki mieści się pomiędzy 3 a 8 mm. Odpowiada za ilość światła padającego na siatkówkę a co ważne chroni całe wnętrz gałki ocznej przez zbyt dużą ilością oświetlenia. Średnica źrenicy zmienia się w zależności od skurczów mięśni zwieracza i rozwieracza oraz zmian oświetlenia. Zdrowa źrenica w sposób płynny reaguje na zmiany oświetlenia, za pomocą mięśni tęczówki. W momencie gdy tęczówka kurczy się- źrenica staje się bardzo malutka co umożliwia wniknięcie niewielkiej ilości światła. Natomiast w sytuacji gdy dochodzi do poszerzenia źrenicy- do oka wnika duża ilość światła.

Wielkość źrenic zmienia się w ciągu życia człowieka , w najwcześ­niejszym dzieciństwie są one bardzo wąskie, poszerzają się w wieku mło­dzieńczym i średnimi znowu zwężają się u osób starszym wieku.

Zmiany wielkości i kształtu źrenic i ich przyczyny

Źrenice człowieka powinny mieć taki sam rozmiar. Niewielkie dysproporcje nie są powodem paniki (niezauważalna prawie różnica w wielkości prawej i lewej źrenicy może być cechą fizjologiczną bądź wrodzoną). Patologiczne zwężenie źrenic może być dwóch rodzajów.

Mowa tutaj o:

• zwę­żeniu spastycznym (wywołane skurczem zwieracza źrenicy),
• zwężenie porażenne (będące następstwem porażeniem rozwieracza źrenicy).

Do zmiany wielkości źrenic i ich kształtu  dochodzi także podczas:

1. Silnego strachu, przerażenia - źrenica staje się duża i przyjmuje okrągły kształt.
2. Przy odczuwaniu różnych silnych emocji np. miłość, wzruszenia (powiększenie źrenic).
3. Uszkodzenia nerwu okoruchowego (silne rozszerzenie źrenic).
4. Chorób żołądka (małe źrenice).
5. Zaburzeń ukrwienia mózgu (zniekształcenie i owalny kształt źrenic).
6. Nerwicy (powiększone źrenice).
7. Bezsenności (duże, okrągłe lub owalne źrenice).
8. Stosowania różnego rodzaju leków (np. atropina, homatropina, hioscyna i eumydryna) gdzie dochodzi do silnego poszerzenia źrenic.
9. Zażywania narkotyków (np. kokaina)- zwiększenie wielkości źrenic.
10. Urazów oka czy głowy.
11. Guzów mózgu, który początkowo delikatnie z czasem coraz silniej uciska na struktury nerwowe co prowadzi do zaburzeń w prawidłowej pracy oka. Może to także wynikać z podwyższonego ciśnienia śródczaszkowego. Stan ten stanowi bezpośrednie zagrożenia dla zdrowia oraz życia pacjenta
12. Różnego rodzaju chorób, w tym chorób płuc, przy stwardnieniu rozsianym.
13. Aury przedmigrenowej (często pojawia się anizokarioza).
14. Infekcji gałki ocznej.
15. Uszkodzenia nerwu okołoruchowego, tj. III nerwu czaszkowego (mamy tutaj do czynienie najczęściej z jednostronnym poszerzeniem źrenicy).
16. Udaru mózgu (zwłaszcza przy pierwotnym naczyniowym uszkodzeniu pnia mózgu).
17. Urazu bądź po zabiegu neurochirurgicznym.
18. Obecności w mózgu tętniaków (silne poszerzenie źrenic).
19. Zapalenia źrenic (rozszerzone źrenice).
20. Jaskry ostrej oraz zapalnej przewlekłej (źrenica przyjmuje kształt owalny, jest rozszerzona i widoczny jest w niej zielonkawy odblask).
21. Choroby Potta (zwężenie obydwu źrenic bądź tylko jednej).
22. Guzów rdzenia kręgowego (zwężenie tylko jednej źrenicy).
23. Wycięcia tarczycy (rozszerzenie źrenicy aczkolwiek krótkotrwałe).

Odruchy źreniczne są bardzo często badane przez różnego rodzaju lekarzy (najczęściej neurologów, okulistów czy neurochirurgów) po wszelkich urazach (uderzenia, krwotoki, wypadki), w których doszło do utraty przytomności przez pacjenta. warto pamiętać o tym, że po urazie jedna z źrenic może być rozszerzona lub zwężona a druga normalna.

W przypadku zauważenia u siebie zmiany wielkości i kształtu źrenic należy jak najczęściej skontaktować się ze specjalistą. Może zdarzyć się tak, że nierówność źrenic zniknie samoistnie- w takiej sytuacji konieczne jest mimo wszystko odnalezienie przyczyny takiego stanu.

Badaniami, które wykonywane są przy zmianach wielkości i kształtu źrenic są tomografia komputerowa bądź rezonans magnetyczny. Konieczne jest także zbadanie przez lekarza- okulistę