Udar mózgu występuje przede wszystkim u ludzi starszych. Średni wiek zachorowania to 65 lat. Niemniej jednak w 10% przypadków pojawia się on dużo wcześniej – nawet przed 45. rokiem życia [1]. Jakie są najczęstsze przyczyny udaru mózgu w młodym wieku?
Udar mózgu w młodym wieku – przyczyna często tkwi w genetyce
W przypadku udarów mózgu w młodym wieku szczególne znaczenie mają mutacja czynnika V Leiden oraz mutacja genu protrombiny. Obie zwiększają bowiem skłonność organizmu do żylnych i tętniczych zakrzepów, tymczasem to właśnie one będą najbardziej sprzyjały udarom.
Dlatego też wszystkim młodym osobom po udarach zaleca się badanie w kierunku trombofilii wrodzonej, czyli innymi słowy genetycznie uwarunkowanej skłonności do tworzenia się skrzeplin. To właśnie w przypadku młodych osób (mniej więcej do 45. roku życia) istnieje największe podejrzenie, że udar jest spowodowany skrzepliną powstałą na skutek którejś z ww. mutacji.
Do pozostałych czynników ryzyka udarów niedokrwiennych mózgu w młodym wieku należą nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, palenie tytoniu czy wrodzone lub nabyte choroby serca.
Jak wygląda mechanizm powstania udaru niedokrwiennego mózgu?
Gdy serce bije niemiarowo lub krew ma skłonność do nadmiernego krzepnięcia, np. z powodu trombofilii wrodzonej, krwinki zlepiają się, na skutek czego dochodzi do powstania wspomnianego zakrzepu.
Taki zakrzep może przemieścić się z miejsca powstania, np. z żyły w nodze czy w sercu, do innego obszaru w organizmie, np. do mózgu. Skrzeplina może następnie zamknąć naczynie krwionośne doprowadzające krew do konkretnego obszaru w mózgu. Obszar ten nie jest wówczas zaopatrywany w krew i dochodzi do udaru niedokrwiennego mózgu. Stanowi on aż 80-90% wszystkich przypadków udarów [2].
Udar niedokrwienny może być przyczyną trwałej niepełnosprawności, a nawet śmierci, jeśli choremu szybko nie zostanie udzielona pomoc medyczna.
Udar mózgu może wystąpić nawet u dziecka!
U 50 do 80% dzieci z udarami mózgu stwierdza się arteriopatie naczyń wewnątrzczaszkowych, czyli innymi słowy różnego rodzaju zapalne i niezapalne choroby w obrębie naczyń mózgowych. Ważną przyczyną udarów wśród najmłodszych są również infekcje wirusowe, bakteryjne, grzybicze i pasożytnicze. Bakteryjne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, opryszczka, różyczka, cytomegalia czy Chlamydophila pneumoniae to tylko niektóre przykłady chorób mogących prowadzić do udaru.
fot. panthermedia
Za 10-30% wszystkich przypadków udarów mózgu u dzieci odpowiadać będą wrodzone lub nabyte wady serca, np. choroba reumatyczna serca, choroba Kawasaki, migotanie przedsionków oraz wiele innych.
Z kolei w 20 do nawet 50% przypadków za udarami u dzieci stoją wspomniane już wrodzone lub nabyte stany nadkrzepliwości krwi. Warto dodać, że udary mózgu często łączy się też z hiperhomocysteinemią, czyli wysokim poziomem homocysteiny, która jest związana z mutacjami w genie MTHFR [3].
Jak rozpoznać udar mózgu?
Objawy udaru mózgu u osoby młodej mogą być dokładnie takie same, jak w przypadku starszych pacjentów. Może więc dojść do nagłego, połowicznego niedowładu kończyny lub kończyn. Osoba będąca w trakcie udaru może mieć również wrażenie odrętwienia lub braku czucia po jednej stronie ciała, co uniemożliwi jej wykonanie nawet prostej czynności, np. utrzymania kubka w dłoni, podniesienia ręki itp. Bardzo charakterystyczne jest również opadanie jednego z kącików ust, które będzie uniemożliwiało choremu uśmiechnięcie się. Kolejnym objawem udaru będą zaburzenia mowy – chory może mieć problem ze zrozumieniem oraz doborem i wypowiadaniem słów. Ponadto mogą pojawić się zaburzenia widzenia czy utrata świadomości (rzadki objaw).
Przy udarze niedokrwiennym mózgu ból głowy raczej nie występuje, jeśli już, pojawia się on właśnie u ludzi młodych. Ból głowy jest objawem typowym dla udaru krwotocznego, potocznie nazywanego wylewem, który występuje zdecydowanie rzadziej, bo zaledwie u 10-20% chorych [2].
Leczenie udaru mózgu – liczy się czas!
Osobom z rozpoznanym udarem niedokrwiennym mózgu podaje się leki, które mają za zadanie rozpuścić powstały zakrzep. Leczenie to, zwane trombolitycznym, stosuje się do 4,5 godziny od wystąpienia pierwszych objawów [4]. Jest to tzw. okienko terapeutyczne, w trakcie którego istnieją największe szanse na uniknięcie powikłań udaru. Po upływie tego czasu ryzyko powikłań poudarowych diametralnie wzrasta. Wiedza na temat genetycznych predyspozycji do tworzenia się zakrzepów jest szalenie ważna, jeśli zależy nam na uniknięciu udaru niedokrwiennego mózgu. Lekarz może wówczas rozważyć profilaktyczne leczenie przeciwzakrzepowe polegające na podawaniu preparatów rozrzedzających krew. Dzięki takiemu działaniu pacjent ma szansę uchronić się przed udarem mózgu i jego konsekwencjami.
