Spis treści:

1. „Słowotok” w języku potocznym
2. „Słowotok” w ujęciu medycznym
3. W jakich chorobach neurologicznych obserwujemy słowotok?
4. W jakich chorobach psychiatrycznych obserwujemy słowotok?
5. Podsumowanie

Pytanie tylko, jak taka asymilacja przebiega i czy w obu środowiskach dane słowo ma takie samo znaczenie. Jeśli nie, co się często zdarza, oznacza to, że w nowym środowisku, do którego zostaje wcielone, zaczyna być używane w niewłaściwym. Niestety, coraz więcej słów pochodzących pierwotnie z nomenklatury psychiatrycznej, przedostaje się do języka potocznego. I nie byłoby w tym nic złego, gdyby takie słowa były używane prawidłowo, a zwykle, niestety, zyskują nowe znaczenia lub zostają wykorzystane jako słowa uznawane za obraźliwe. Przykładem takiego określenia jest „schizofrenia”. W medycynie oznacza ciężką chorobę psychiczną, w której występuje rozpad osobowości, halucynacje słuchowe, urojenia, zaburzenia współżycia społecznego. W języku potocznym „schizofrenik” to „osoba o rozdwojonej jaźni”, „wariat”, „nienormalny”, a na pewno ktoś, z kim lepiej się nie zadawać. Jak widać na powyższym przykładzie nazwa ciężkiej choroby jest używana jako określenie obraźliwe, ewentualnie ostrzegawcze. Taki proces bardzo stygmatyzuje osoby rzeczywiście chore. Z założenia są bowiem uznawane za „psychiczne”, „nienormalne” itd. A proces stygmatyzacji wyklucza ich ze społeczeństwa. Warto o tym pomyśleć następnym razem, gdy będziemy powtarzać nie do końca rozumiane przez nas słowo.

„Słowotok” w języku potocznym

Słowo używane w kontekście osoby, która ma wyjątkowo dużo do powiedzenia na każdy temat. Nie słucha swojego rozmówcy, a skupia się na tym, aby wypowiedzieć jak największą ilość słów w jednostce czasu. W języku potocznym określenie „ma słowotok” jest używane jako synonim do zwrotu „jest gadatliwy”.

„Słowotok” w ujęciu medycznym

W specjalistycznym języku medycznym słowotok jest zawsze objawem choroby psychicznej lub neurologicznej.

W psychiatrii, można powiedzieć, mowa jest słyszalnym przejawem myśli. A ich u drugiego człowieka nie jesteśmy w stanie usłyszeć, ale na podstawie jego wypowiedzi możemy wnioskować o cechach jego procesów myślowych. I tak natłok myśli, gonitwa myśli będą się wyrażać w postaci słowotoku, czyli mowy szybkiej, nieskładnej. Często w formie powtórzeń sylab, dźwięków, pojedynczych słów. Następujące po sobie zdania są niespójne, nielogiczne, bez związku przyczynowo – skutkowego.

Z kolei pustkę w głowie, spowolnienie toku myślenia będziemy „słyszeć” w postaci mowy powolnej, przerywanej, a w szczególnie ciężkich przypadkach może dochodzić do mutyzmu, czyli całkowitego braku mowy. W psychopatologii („języku psychiatrii”, w którym nazwane i opisane są wszystkie objawy zaburzeń psychicznych) słowotok należy do grupy zaburzeń formy myślenia. W tej grupie destrukcji ulega styl i forma wypowiedzi, podczas gdy o zaburzeniach treści myślenia mówimy wtedy, gdy pacjent wypowiada przekonania urojeniowe, czyli nieprawdziwe sądy o rzeczywistości, co do których prawdziwości jest absolutnie pewny.

Słowotok, fot. panthermedia

Jak widać na podstawie przytoczonych powyżej „definicji”, słowotok w rozumieniu potocznym i medycznym różni się znamiennie. Pamiętajmy o tym, używając tego określenia na co dzień.

W jakich chorobach neurologicznych obserwujemy słowotok?

W neurologii do zaburzenia w postaci słowotoku dochodzi najczęściej w przypadku uszkodzenia korowego ośrodka czuciowego mowy (ośrodka Wernickego). Rozwija się wtedy charakterystyczny obraz afazji sensorycznej (zaburzenie czuciowe mowy), gdzie chory nie rozumie mowy własnej i innych, choć z artykulacją słów nie ma większych problemów. Jego mowa natomiast jest agramatyczna, żargonowa, pełna neologizmów i często przybiera postać słowotoku.

Do zaburzenia w postaci afazji sensorycznej dochodzi najczęściej na skutek udaru niedokrwiennego zlokalizowanego w lewej półkuli mózgu. Ośrodki korowe związane z mową znajdują się w lewej półkuli, dlatego jej uszkodzenie może powodować zaburzenia mowy. Aby uszkodzony został korowy ośrodek czuciowy mowy Wernickego, znajdujący się w tylnej części lewego płata skroniowego, niedokrwienie musi mieć miejsce w polu zaopatrywanym przez lewą tętnicę środkową mózgu (bezpośrednie odgałęzienie tętnicy szyjnej wewnętrznej).

W jakich chorobach psychiatrycznych obserwujemy słowotok?

1) Stan maniakalny

Słowotok należy do charakterystycznego obrazu maniakalnych zaburzeń afektywnych. Osoba w manii jest w podwyższonym albo drażliwym nastroju, pobudzona psychoruchowo. Charakterystyczne dla niej są zaburzenia formalne myślenia – gonitwa myśli, gadatliwość, słowotok. Często występuje zmniejszona potrzeba snu, odhamowanie seksualne i zaburzenia treści myślenia – najczęściej urojenia wielkościowe i prześladowcze. Co ważne, osoba chora zwykle nie ma wglądu w swój stan. Inaczej mówiąc nie jest świadoma swojej choroby.

2) Schizofrenia katatoniczna

Słowotok jest charakterystyczną cechą dosyć rzadkiej postaci schizofrenii – schizofrenii katatonicznej. Ten rodzaj schizofrenii powoduje zaburzenia głównie w sferze ruchu i motoryki. Może występować w dwóch podtypach: hipokinetycznym (znaczne spowolnienie motoryki) lub hiperkinetycznym (zwiększenie motoryki). Dla tego drugiego podtypu, oprócz pobudzenia psychoruchowego, gwałtownych, bezcelowych marszów, charakterystyczna jest również bełkotliwa, trudna do zrozumienia mowa, mająca obraz słowotoku. Ten rodzaj schizofrenii może być pomylony, zwłaszcza we wczesnym okresie, ze stanem maniakalnym, stąd konieczna jest odpowiednia diagnostyka różnicowa.

Słowotok, fot. panthermedia

Podsumowanie

Widzimy więc, że przyczyną słowotoku mogą być bardzo poważne przypadłości medyczne. Afazja czuciowa, która najczęściej jest efektem udaru niedokrwiennego lewej półkuli mózgu, stany maniakalne, czy schizofrenia katatoniczna to ciężkie choroby wymagające specjalistycznej opieki i bardzo precyzyjnego leczenia. Przez szacunek do osób, które rzeczywiście zmagają się z tą chorobą, nie używajmy określenia "ma słowotok", aby kogoś obrazić czy dosadnie określić jego gadatliwość.