Statystyki pokazują, że około dwie trzecie osób cierpiących na chorobę Alzheimera to kobiety. Badania przeprowadzone przez WHO (Światowa Organizacja Zdrowia) w 2020 roku wykazały, że po 65. roku życia 1 na 6 kobiet w porównaniu do 1 na 11 mężczyzn zapadają na ten rodzaj demencji. Różnice te są zauważalne od dawna, jednak nauka wciąż nie dostarczyła jednoznacznych danych na temat przyczyn tego zjawiska.

Cięższy przebieg choroby u kobiet

Chociaż kobiety częściej chorują na Alzheimera, przebieg choroby u nich jest również cięższy. Objawy takie jak zamglenie poznawcze i zaburzenia zachowania przybierają u kobiet ostrzejszą formę.

– Jedną z możliwych przyczyn może być depresja, która u kobiet współistnieje częściej niż u mężczyzn i może zwiększać ryzyko rozwoju choroby. U mężczyzn natomiast częściej występują udary, które również są czynnikiem ryzyka – mówi dr n. med. Krystyna Paprocka, neurolog.

Genetyczne różnice i hormonalne czynniki ryzykaIstnieją genetyczne różnice między płciami, które mogą wpływać na podatność na chorobę. Na przykład gen kodujący białko lipidowo-białkowe (apolipoproteina E4, ApoE4) ma różne działanie u mężczyzn i kobiet. U mężczyzn ten gen wykazuje działanie protekcyjne, natomiast u kobiet nie ma takiego efektu. Mutacje genetyczne związane z tym genem mogą wpływać na rozwój Alzheimera.

– Zmiany hormonalne, takie jak menopauza i spadek poziomu estrogenów, również mogą wpływać na większą podatność kobiet na Alzheimera. Hormonalna terapia zastępcza (HTZ), stosowana w celu łagodzenia objawów menopauzy, budziła kontrowersje wśród naukowców. Niektórzy badacze sugerowali, że HTZ może zwiększać ryzyko choroby, podczas gdy inni uważali, że ma działanie neuroprotekcyjne. Obecnie uważa się, że estrogeny nie mają znaczącego wpływu na rozwój Alzheimera, ani pozytywnego, ani negatywnego. Istnieją jednak dowody, że HTZ może mieć pozytywne skutki, jeśli zostanie wprowadzona w odpowiednim czasie, gdy neurony są jeszcze zdrowe – dodaje ekspert.

Dłuższe życie kobiet

Kobiety żyją dłużej niż mężczyźni, co mogłoby sugerować, że to dlatego częściej chorują na Alzheimera. Jednak teoria ta została obalona, ponieważ dłuższe życie nie jest jedynym czynnikiem wpływającym na wyższą zachorowalność kobiet. Istnieją bardziej złożone mechanizmy, które trzeba uwzględnić. Badania wykazały, że mózgi kobiet są bardziej narażone na szybkie i intensywne tworzenie się białka tau i blaszek amyloidowych, które są charakterystycznymi markerami Alzheimera.

Te patologiczne zmiany rozwijają się szybciej u kobiet niż u mężczyzn, co może prowadzić do cięższego przebiegu choroby.

Styl życia i prewencja

Dr Wojciech Bartman wskazał siedem zasad, które mogą pomóc w zapobieganiu demencji, w tym Alzheimera. Należą do nich: aktywny tryb życia, zdrowe odżywianie, utrzymanie prawidłowej wagi, niskie ciśnienie krwi, niski poziom cukru i lipidów, oraz unikanie papierosów i innych używek. Regularne stosowanie się do tych zaleceń może obniżyć ryzyko demencji nawet o 32%.

Fazy choroby Alzheimera

Choroba Alzheimera rozwija się przez około 30 lat, z pierwszymi 10 latami bezobjawowymi. W fazie bezobjawowej dochodzi do nadprodukcji amyloidu i tworzenia się blaszek starczych, które wypełniają przestrzenie międzyneuronowe.

Kiedy osiągają one krytyczny poziom, zaczyna się patologiczna produkcja białka tau, co prowadzi do degeneracji neuronów i pojawienia się objawów klinicznych. Choroba przechodzi przez kilka faz, od łagodnej (trwającej 2-4 lata) do ciężkiej, gdzie pacjent traci samodzielność.

Depresja i Alzheimer

Depresja jest częstą dolegliwością, która może współistnieć z Alzheimerem. WHO wskazuje, że depresja jest jednym z najpoważniejszych problemów zdrowotnych na świecie. Objawy depresji mogą przypominać zachowania pacjentów we wczesnych stadiach Alzheimera, co utrudnia diagnozę. Jednak depresja sama w sobie nie musi prowadzić do Alzheimera, chociaż może być czynnikiem ryzyka, zwłaszcza jeśli pojawia się w młodym wieku.

Podsumowanie

Kobiety są bardziej narażone na chorobę Alzheimera zarówno pod względem częstotliwości występowania, jak i ciężkości przebiegu. Przyczyny tego zjawiska są wieloczynnikowe i obejmują różnice genetyczne, hormonalne, neurologiczne oraz styl życia. Chociaż wiele badań nadal trwa, ważne jest, aby kobiety były świadome tych ryzyk i stosowały strategie prewencyjne, które mogą pomóc w zmniejszeniu ryzyka rozwoju choroby Alzheimera.