Dla człowieka, jednym z gorszych doświadczeń jest właśnie utrata pamięci, gdyż wiąże się z poczuciem utracenia własnej tożsamości i osobowości. Pamięć jest tą częścią naszego charakteru, której kłopoty nie są tabu. Oznacza to tyle, że łatwiej przyznać nam się do problemów z pamięcią niż do wady w naszym charakterze. Łatwiej jest nam również stworzyć swego rodzaju protezę dla naszej pamięci, by nie występowały w niej luki. Do takich protez możemy zaliczyć wszelkie schematy, które uczą nas w jaki sposób korzystać z określonych informacji.

Pamięć jest więc nierozłączna z uczeniem się. Już najprostsze organizmy na naszej planecie korzystają z mechanizmów uczenia się i pamięci. Uczenie się jest tworzeniem nowych, trwałych engramów czyli śladów pamięciowych. Są to trwałe zmiany w układzie nerwowym, wywołane chwilowym pobudzeniem i tworzące reprezentację doznań zmysłowych. Umiejętność manipulowania engramami, tworzenia ich, przechowywania oraz skutecznego przywoływania, nazywamy właśnie pamięcią.

Proces uczenia się jest więc tworzeniem nowych engramów oraz przekształcaniem już istniejących pod wpływem określonych doświadczeń. Tworzenie pamięci jest procesem, który przebiega w ściśle określonych fazach a pierwszą z nich jest zapamiętywanie, gdzie powstające engramy są krótkotrwałe. By stały się zapamiętane muszą przejść do kolejnej fazy a mianowicie muszą znaleźć się w pamięci krótkotrwałej, gdzie również engramy nie trwają zbyt długo. Jednak pod wpływem konsolidacji przekształcają się w element pamięci trwałej, gdzie mogą być przechowywane przez lata. Aby dane engramy mogły zostać wykorzystane, konieczne jest ich przywołanie, i przeniesienie do pamięci roboczej. Na tym etapie, uruchamiają się również procesy związane z rozpoznawaniem czyli porównaniem engramu przywołanego z engramem, który się właśnie tworzy. Pozwala nam to rozpoznać osobę, którą spotykamy (określić czy ją znamy czy nie).

fot. panthermedia

Istnieje wiele różnych podziałów pamięci oraz teorii wyjaśniających jej istotę. Obecnie funkcjonującą teorią dotyczącą pamięci jest teoria plastyczności synaptycznej, która zakłada zmienność synaps podczas procesu uczenia się, co zostawia ślad w pamięci trwałej. Wraz z wiekiem nasza pamięć staje się słabsza co jest wynikiem zmniejszenia krążenia mózgowego, a co za tym idzie - utrudnieniem pracy komórek nerwowych oraz zaburzeniem zdolności ich rozmnażania. Stąd zaczynają powstawać ubytki w pamięci. Niezwykle ważne staje się więc ćwiczenie naszej pamięci, tak by posłużyła nam jak najdłużej.[1]