Epilepsja jest chorobą znaną od wieków, z początku postrzeganą w kategoriach opętania z racji objawów, jakie powodowała. Jednak już Hipokrates odkrył, że choroba ta to głównie uszkodzenia mózgu. Padaczka jest sklasyfikowaną jednostką chorobową, jednak nie stanowi ona klasycznej choroby, a odzwierciedla raczej patologiczny proces, jaki toczy się w organizmie człowieka. Wiele osób, bazując na stereotypach, uważa, że aktywność fizyczna jest dla takich osób zakazana, jednak jak wskazują badania, nie można bardziej zahamować rozwoju dziecka chorego na padaczkę, jak zabraniając mu aktywności fizycznej.
Spis treści:
Ćwiczenia fizyczne w padaczce
Wyniki najnowszych badań pokazują, że pacjenci, u których napady padaczkowe są w odpowiednim stopniu kontrolowane, uprawianie zarówno kontaktowych, jak i niekontaktowych sportów nie wpływa na zwiększenie częstotliwości występowania napadów padaczkowych. Stąd prostym wnioskiem jest zachęcanie pacjentów z padaczką do korzystania z dobroczynnego oddziaływania aktywności fizycznej pod każdą jej możliwą postacią już od najmłodszych lat. Dzięki takiemu podejściu uzyskać można pozytywne efekty nie tylko w sferze psychicznej, poprzez poprawę samopoczucia czy podniesienie samooceny, ale także poprzez podniesienie sprawności ruchowej. Systematyczna aktywność ruchowa u pacjentów z padaczką daje pozytywne efekty w kontekście kontrolowania napadów, stężenie leków przeciwpadaczkowych we krwi nie wzrasta podczas uprawiania sportu, a urazy nie są częstsze niż u każdego innego człowieka.
W kontekście dzieci cierpiących na padaczkę istnieje całe spektrum zróżnicowanych ćwiczeń fizycznych i aktywności, które mogą uprawiać lub w których mogą uczestniczyć. Cześć z nich nie ma obostrzeń, a część mówi o konkretnych zaleceniach. Oczywiście istnieje część zajęć w ramach treningu ruchowego, która u osób z padaczką nie jest wskazana, jednak spośród dostępnych i bezpiecznych każdy może coś wybrać dla siebie. Najważniejsza w doborze aktywności fizycznej jest opinia samego chorego – to on musi podjąć decyzję w porozumieniu z lekarzem, które z ćwiczeń ruchowych będą dla niego bezpieczne i w jakim zakresie.
Sporty, co do których nie znajduje się przeciwwskazań do wykonywania, to gimnastyka, tenis ziemny, tenis stołowy, taniec, jogging, kręgle, spacery, sporty lekkoatletyczne czy sporty kontaktowe, jak koszykówka, siatkówka, piłka ręczna czy hokej.
Padaczka, fot. panthermedia
Większą ostrożność należy zachować, kiedy podejmuje się działania w ramach sportów wodnych (w przypadku dzieci konieczna jest obecność opiekuna z wiedzą o sposobie reakcji na atak).
W sytuacji wyboru roweru standardowe środki ostrożności w postaci kasku czy ochraniaczy powinny być wystarczające, podobnie jak w przypadku jazdy na rolkach czy nartach.
Fizjoterapia
Cechą, która łączy ze sobą aktywność fizyczną i fizjoterapię, jest ruch, którego ważność jest postrzegana w wadze równej podawanym środkom farmakologicznym. Z jednej strony na ruchu i aktywności fizycznej oparty jest proces terapii i rehabilitacji, z drugiej jednak strony należy pamiętać, że maksymalizowanie samodzielnego funkcjonowania jest celem nadrzędnym w przypadku każdego dziecka – nie tylko tych cierpiących z powodu padaczki. Odpowiednio dobrane metody pracy fizjoterapeutycznej powinny być odbierane przez dziecko jak zabawa, jednak jej ukierunkowanie to wzmocnienie siły fizycznej, wytrzymałości oraz mobilności, za sprawą czego łatwiej im kooperować z grupą poprzez branie aktywnego udziału we wszelkich aktywnościach.
W kontekście dzieci z padaczką ćwiczenia fizyczne nie są dopasowywane do nasilenia objawów padaczkowych, a skupiają się na ocenie i dostosowaniu ćwiczeń fizycznych do stanu funkcjonalnego dziecka, czyli do ewentualnych jego ograniczeń. Najważniejsze jest to, by pacjent zaaprobował daną propozycję terapeutyczną, by chciał współpracować i aktywnie wykonywać ćwiczenia.
Cały proces terapeutyczny jest skonstruowany w taki sposób, by uzyskać jak najlepsze efekty, zarówno w kontekście celów długoterminowych, jak i krótkoterminowych, wyznaczanych poprzez ocenę stanu funkcjonalnego dziecka na danym etapie. Ważne jest również to, by program terapeutyczny był dostosowywany do zmieniającego się stanu sprawności dziecka i tu należy brać pod uwagę czas regeneracji po napadzie padaczkowym, który uzależniony jest od indywidualnych cech dziecka. Napady niekiedy przebiegają w sposób niezauważalny i wówczas ćwiczenia fizyczne są możliwe do wykonywania – oznacza to, że nie zachodzi konieczność przerywania terapii. Z inną sytuacją spotykają się specjaliści, kiedy napady się przedłużają lub też zachodzi konieczność podania leków. Wówczas dalsze prowadzenie sesji terapeutycznej nie jest możliwe i wymaga przerwania ćwiczeń fizycznych. Jeszcze inną kwestią, bardzo istotną przy dobieraniu zestawu ćwiczeń terapeutycznych, jest świadomość działania środków farmakologicznych, a przede wszystkim ich ewentualnych działań niepożądanych i wpływu na napięcie mięśniowe.
