Zaburzenie zdolności mówienia i rozumienia mowy, które jest spowodowane uszkodzeniem korowych ośrodków mowy w mózgu, nazywamy afazją.
Spis treści:
Co wpływa na afazję?
Uszkodzenia będące przyczyną afazji mogą być wywołane przez szereg różnych czynników, takich jak udar mózgu, uraz, guz mózgu czy zapalenie mózgu. Nie mamy do czynienia z afazją w przypadku niedowładu mięśni artykulacyjnych, języka czy utratą czucia w tych obszarach ciała jeśli nie ma uszkodzeń mózgu. W takim przypadku mówimy o dysartrii.
Uszkodzenie kory mózgowej lub/i struktur podkorowych, takich jak wzgórze, jądro podstawy czy uszkodzenie istoty białej, może wywoływać objawy afazji. Objawy te wskazują jednoznacznie na uszkodzenie mózgu, stąd są podstawą do zdiagnozowania uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego.
Afazja ekspresyjna (ruchowa)
Opisał ją chirurg i antropolog Paul Broca w 1861 roku, który zlokalizował w płacie czołowym mózgu korowy, ruchowy ośrodek mowy (który dziś nazywany jest okolicą Broca). Opisał on objawy jakie mają wystąpić, gdy dojdzie do uszkodzenia tej części mózgu, jednak dzisiejsze badania wskazują, że aby wystąpiły wszystkie opisywane przez niego objawy, musiałoby dojść do uszkodzenia nie tylko ośrodka o którym mówił ale znacznie większej części mózgu. Ten typ afazji nazywa się również afazją niepłynną. Wynika to z faktu, iż jeśli dochodzi do sytuacji, kiedy mowa nie zanika całkiem to wytworzenie jej pochłania dużo wysiłku i zazwyczaj wydobywana jest w postaci sylab. Zaznacza się więc tutaj problem z generowaniem mowy. Charakterystyczna jest mowa uboga oraz często zniekształcona.
Afazja recepcyjna (czuciowa)
Opisana została przez Carla Wernickego w 1874 roku. Lekarz ten wskazał inny problem a mianowicie, ludzi którzy mówili zupełnie normalnie, jednak nie rozumieli ani swojej mowy ani mowy innych ludzi. Tutaj odszukanym problemem okazało się uszkodzenie bocznej powierzchni płata skroniowego (dziś obszar ten nazywany jest okolicą Wernickego). Ten typ afazji jest zaburzeniem płynnym co oznacza, iż zaburzona nie jest płynność mowy czy jej technika a treść, która pozostaje niezgodna ze znaczeniem, pozbawiona sensu, pełna neologizmów oraz zniekształceń.
Najczęściej jednak afazja przybiera typ mieszany, gdzie pojawiają się problemy zarówno z generowaniem mowy jak i sensownością wypowiadanych treści.
Afazja, fot. panthermedia
Przed rozpoczęciem terapii konieczna jest diagnoza. Zarówno diagnozą jak i terapią zajmuje się neurologopeda. Terapia powinna być ukierunkowana na pragmatyzm i obejmować powinna całościowo problemy pacjenta.
W przypadku kiedy do problemu afazji dochodzi porażenie, np. górnej kończyny, konieczne jest zaangażowanie drugiej kończyny poprzez uruchamianie jej do pisania (za pomocą np. maszyny do pisania lub komputera). W momencie kiedy porażenie jest zbyt duże, komunikacja z pacjentem polega na ruchach głową. Alfabet zostaje podzielony, a opiekun wskazując poszczególne litery układa wyrazy w całość. Istotne jest tu by ustalić listę najczęściej używanych wyrazów.
