Jąkanie jest niepłynnością mówienia, spowodowaną nadmiernymi skurczami mięśni oddechowych, fonacyjnych lub artykulacyjnych, której to niepłynności towarzyszą różnorodne reakcje indywidualne lub społeczne zakłócające komunikację międzyludzką.

Definicja medyczna mówi, że jąkanie nie jest chorobą, lecz objawem chorobowym, występującym w różnych schorzeniach układu nerwowego.

 Jąkanie można podzielić ze względu na:

• przyczyny - jąkanie organiczne i czynnościowe. Z jąkaniem organicznym mamy do czynienia w przypadku trwałego uszkodzenia jąder podkorowych. Występuje ono na tle urazów czaszki, nowotworów, chorób układu piramidowego, demencji, stosowania niektórych leków i narkotyków. Jąkanie czynnościowe występuje w przebiegu rozwoju lub w odpowiedzi na przeżycia traumatyczne, uraz psychiczny. Psychologicznie jąkanie jest wypadkową przeżywanego lęku, wrogości, poczucia winy, kary, stresu komunikacyjnego oraz obawy przed wypowiadaniem się. Częściej zdarza się ono osobom z niską samooceną i  małą pewnością siebie. Osoba jąkająca się traktuje mowę nie jako formę komunikacji, a jako sprawdzian. Rodzice dzieci jąkających się częściej reagują negatywnie, kontrolują dzieci jąkające się i poprawiają je. Matki dzieci jąkających się mówią szybciej niż matki niejąkających się oraz zadają więcej pytań i stawiają więcej żądań.

 

• czas trwania - mówimy wówczas o jąkaniu uporczywym (chronicznym) oraz chwilowym (epizodycznym). Chroniczne jąkanie neurologiczne powstaje na podłożu obustronnego uszkodzenia półkul mózgowych. Epizodyczne jąkanie neurologiczne pojawia się w uszkodzeniach jednej półkuli.

 

• skurcze, jakie występują podczas niepłynności mowy. Wyróżniamy jąkanie kloniczne, toniczne oraz toniczno- kloniczne.

 

fot. ojoimages

 

Najczęściej spotykamy się z różnymi typami niepłynności mowy, na przykład z jąkaniem semantycznym czyli trudnością w przejściu od jednej informacji do drugiej. Słyszymy wówczas pauzy, powtarzanie, embolofazje (zacinanie). Najczęściej pacjent wykorzystuje dany mu czas na przypomnienie sobie informacji. W jąkaniu syntaktycznym osoba odczuwa trudność w przejściu od jednej fazy zadania do drugiej. Objawami tej niepłynności są rewizje i powtarzanie spójników. Jąkanie artykulacyjne to blokowanie, przeciąganie, powtarzanie czy dysrytmia.