Pneumokoki są jedną z najczęstszych przyczyn pozaszpitalnych, bakteryjnych zakażeń układu oddechowego takich jak zapalenie ucha środkowego, zapalenie zatok oraz zaostrzenie przewlekłego zapalenia oskrzeli. Są też najczęstszą przyczyną pozaszpitalnego zapalenia płuc u dorosłych. Inwazyjne, najbardziej niebezpieczne postacie choroby pneumokokowej to zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, sepsa czy inwazyjne zapalenie płuc. Do czynników predysponujących do ciężkiego przebiegu choroby pneumokokowej zaliczane są m.in. zaawansowany wiek, choroby przewlekłe oraz obniżona odporność. Zakażenie pneumokokami występuje we wszystkich grupach wiekowych, ale szczególnie narażone są małe dzieci poniżej 2 r.ż. i osoby dorosłe powyżej 65 lat. Pneumokoki są odpowiedzialne za najwyższą śmiertelność w grupie zakażeń bakteryjnych, co więcej są coraz częściej stają się one oporne na antybiotyki. 

W ostatnich latach liczba przypadków choroby pneumokokowej dynamicznie wzrasta. W lipcu 2023 r. NIZP PZH odnotował niemal dwukrotnie więcej przypadków chorób wywołanych przez pneumokoki niż w analogicznym okresie roku ubiegłego. Podobnie w 2022 roku w Polsce zanotowano blisko 80% wzrost zapadalności na inwazyjną chorobę pneumokokową, w porównaniu do roku poprzedzającego.

Zdaniem ekspertów OPZCI bezpłatne szczepienia przeciw pneumokokom dla seniorów powyżej 65 r. ż. ze zwiększonym ryzykiem choroby pneumokokowej, czyli osoby z przewlekłymi chorobami: serca, wątroby i płuc oraz cukrzycą to najlepsze rozwiązanie, aby zwiększyć wyszczepialność, a tym samym zapobiegać powikłaniom. Szczepienia te dotyczą również osób chorujących na nowotwory, HIV, pacjentów z chorobą Hodgkina oraz z niedoborami odporności, białaczką, szpiczakiem mnogim, jak również pacjentów po przeszczepach. Szczepienie jest również rekomendowane osobom cierpiącym na przewlekłą chorobę nerek, z wrodzoną lub nabytą asplenią, oraz wszczepionym implantem ślimakowym i wyciekiem płynu mózgowo rdzeniowego.

Szczepienia przeciw pneumokokom dla osób dorosłych są zalecane w Programie Szczepień Ochronnych (PSO), a także przez wiele towarzystw naukowych. Decyzja o wpisaniu 13-walentnej szczepionki przeciw pneumokokom na listę bezpłatnych leków 65 plus jest bardzo ważnym krokiem dla rozwoju szczepień w Polsce, podkreślają eksperci Ogólnopolskiego Programu Zwalczania Chorób Infekcyjnych (OPZCI).

– Cieszymy się, że na finalnej liście, którą przedstawiło Ministerstwo Zdrowia znalazły się szczepionki, które są najprostszym sposobem wdrażania profilaktyki chorób zakaźnych. Profilaktyka szczepienna jest niezwykle istotna w zabezpieczeniu populacji senioralnej przed ciężkim przebiegiem i powikłaniami chorób układu oddechowego. Wpisanie szczepień na listy bezpłatnych leków dla seniorów są dobrym krokiem na drodze do realizacji postulatów wprowadzających w Polsce ideę life course immunization, czyli dostępu szczepień na każdym etapie naszego życia – prof.dr.hab. Adam Antczak, Przewodniczący Rady Naukowej Ogólnopolskiego programu Zwalczania Chorób infekcyjnych (OPZCI).  

Szczepienie przeciw pneumokokom jest 1 dawkowe i można szczepić się jednoczasowo razem ze szczepionką przeciw grypie podczas jednej wizyty szczepiennej, by być lepiej przygotowanym na nadejście sezonu infekcyjnego. Ze względu na wysoką skuteczność i stosunkowo niski odsetek zdarzeń niepożądanych, szczepienia ochronne są preferowaną formą profilaktyki zakażeń pneumokokowych wśród dorosłych. Aby uzyskać ochronę, wystarczy, że osoba dorosła zaszczepi się raz w życiu.