Choroba Baastrupa, zwana również zespołem Baastrupa, jest szczególnym przypadkiem zmian zwyrodnieniowych w zakresie kręgów rdzenia kręgowego. Zespół dolegliwości bólowych spowodowanych tym schorzeniem wynika z nadmiernej ruchomości danego segmentu ruchowego, zgodnie z mechanizmem powstawania zmian zwyrodnieniowych, lub też może on być rezultatem zbyt długich wyrostków kolczystych, które ocierając się o siebie powodują objawy bólowe.
Spis treści:
- Patofizjologia
- Przyczyny powstawania zmian zwyrodnieniowych
- Objawy
- Zmiany w obrazie RTG
- Leczenie
- Choroba Baastrupa
- Leczenie w chorobie Baastrupa
Zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa oraz stawów międzykręgowych są dolegliwościami dotykającymi głównie osoby po 55 roku życia. Występują one niemalże u połowy tej populacji, jak również dotykają prawie każdą osobę, która ukończyła 65 rok życia. Stanowią więc bardzo rozpowszechniony problem. Zwyrodnienia mogą dotyczyć połączeń międzytrzonowych, stawów pomiędzy wyrostkami stawowymi, stawów umiejscowionych na tylno-bocznych powierzchniach trzonów kręgowych, więzadeł z ich skostnieniem oraz wyrostków kolczystych (choroba Baastrupa).
Patofizjologia
W trzeciej dekadzie życia, dochodzi do zmniejszenia się ilości wody w krążku międzykręgowym, a tym samym zmniejsza się stabilizacja kręgów, inaczej mówiąc stają się one bardziej ruchome we wszystkich niemalże płaszczyznach. Efektem takiego stanu jest niezborność stawów międzykręgowych. Naturalnym następstwem takiego stanu rzeczy staje się zwężenie światła kanału kręgowego i otworów międzykręgowych. Zaczyna się tworzyć ograniczona przestrzeń, a co za tym idzie uczucie ciasnoty, przez co pojawia się zjawisko wywierania nacisku na korzenie nerwowe. Przy długotrwałym utrzymywaniu się takiego stanu dochodzi do odkształceń krążków międzykręgowych oraz zmiany krzywizn kręgosłupa, co potęguje nacisk na powierzchnie stawów międzykręgowych. Najbardziej ruchome części są w największej grupę ryzyka, gdyż to właśnie tam najczęściej umiejscawiają się zmiany zwyrodnieniowe.
Przyczyny powstawania zmian zwyrodnieniowych
Zmiany zwyrodnieniowe mogą mieć swoje źródło w niefizjologicznych obciążeniach statyczno-dynamicznych, przy długotrwałym oddziaływaniu ucisku na ograniczone części kręgów. Duże znaczenie mają tutaj wady związane z ustawieniem miednicy, co jest również bezpośrednią przyczyną skrzywienia kręgosłupa. Wielokrotnie taki stan rzeczy związany jest z długotrwałym wykonywaniem pracy w niewygodnych, niefizjologicznych pozycjach z dużym obciążeniem.
Inną grupą przyczyn powstawania zwyrodnień są urazy takie jak złamania trzonów oraz wyrostków stawowych, złamania łuków kręgowych czy inne oddziaływania mechaniczne, które spowodować mogą uszkodzenie krążka międzykręgowego.
Zwyrodnienie kręgosłupa lędźwiowego i szyjnego - choroba Baastrupa, fot. panthermedia
Wady wrodzone również mają duże znacznie w rozwoju zwyrodnień. Do najbardziej zagrażających w tych przypadku zalicza się sakralizację, lumbalizację oraz przerost wyrostków kolczystych i poprzecznych. Niektóre z tych wad nie są bezpośrednią przyczyną dolegliwości bólowych, mają one jednak bardzo znaczący wpływ na biomechanikę kręgosłupa i to z tego wynika uskarżanie się na ból.
Zaburzenia hormonalne również nie pozostają bez wpływu na rozwój zmian zwyrodnieniowych, gdyż powodują, iż kręgosłup staje się bardziej podatny na uszkodzenia. Wśród zaburzeń hormonalnych można wymienić na przykład okres przekwitania, terapia lekami hormonalnymi czy akromeaglię.
Na zwiększoną podatność kręgosłupa na uszkodzenia ma również wpływ odżywianie oraz związane z nim schorzenia, takie jak krzywica czy osteomalacja, jak również inne choroby wrodzony typu dysplazji.
Wśród wszystkich przyczyn będących powodem zmian zwyrodnieniowych nie można pominąć również zmian pozapalnych.
Objawy
Objawy zależne są w dużej mierze od miejsca lokalizacji zwyrodnienia. Pierwszym i najbardziej dokuczliwym objawem są bóle miejscowe, które pojawiają się początkowo głównie po wysiłku, później jednak się nasilają oraz występują przy wysiłku, ale także zaczynają pojawiać się niemalże przy każdym ruchu oraz w stanie spoczynku.
Bóle te mogą być spowodowane również uciskiem, jaki jest wywierany na zakończenia nerwowe, co dodatkowo jest czynnikiem potęgującym dolegliwości.
Istnieje również niebezpieczeństwo, iż odczuwany ból związany ze zmianami zwyrodnieniowymi, może imitować bóle dusznicy bolesnej.
Innym rodzajem objawu, związanym ze zwyrodnieniam, mogą być zaniki mięśniowe.
Zmiany w obrazie RTG
Po wykonaniu zdjęcia za pomocą aparatu rentgenowskiego, zauważa się zmiany w postaci narośli, osteofity, po bokach oraz w obrębie przedniej oraz tylnej powierzchni trzonów kręgowych. Osteofity są rezultatem kostnienia więzadeł międzykręgowych, jednakże kiedy dochodzi do zrośnięcia się narośli sąsiednich kręgów, dochodzi do usztywnienia całego segmentu ruchowego.
W obrazowaniu RTG obserwuje się również sklerotyzację podchrzęstnej warstwy kostnej ze zwężeniem szpary stawowej.
W celu oceny stawów międzykręgowych, wykonuje się zdjęcie rentgenowskie pod kątem 45- 50 stopni.
Ważne jednak jest, iż badanie RTG pozwala na zobrazowanie części kostnej, nie uwzględniając przy tym tkanek miękkich, które również mogą być przyczyną dolegliwości, choćby ze względu na ucisk na korzenie nerwowe. Celem dokładniejszego zobrazowania tych tkanek, można wykonać badanie za pomocą rezonansu magnetycznego lub tomografem komputerowym.
Leczenie
W walce z powstawaniem zmian zwyrodnieniowych, duży nacisk kładzie się na profilaktykę w zakresie biomechaniki kręgosłupa poprzez unikanie jego nadmiernego obciążania.
Proces leczenia zależy jest od indywidualnych zmian i dolegliwości. Stosowana jest fizykoterapia, czyli działania takie jak diatermia, diadynamik, termoterapia. Znaczącą rolę odgrywa również kinezyterapia w postaci ćwiczeń mających na celu wzmocnieni mięśni grzbietu oraz brzucha. Nie zmienia to jednak faktu, iż w dużej mierze rozpowszechniona jest farmakoterapia pod postacią środków przeciwzapalnych oraz przeciwbólowych, które podawane mogą być zarówno ogólnie jak i miejscowo. U części pacjentów, kiedy jest to wymagane, stosuje się sprzęt ortopedyczny w postaci gorsetów stabilizujących wybrany odcinek kręgosłupa.
Zwyrodnienie kręgosłupa lędźwiowego i szyjnego - choroba Baastrupa fot. panthermedia
Choroba Baastrupa
Schorzenie nazywane chorobą lub też zespołem Baastrupa jest szczególnym przypadkiem zmian zwyrodnieniowych. Dotyczy ona dwóch sąsiednich wyrostków kolczystych kręgów lędźwiowych lub szyjnych.
Zespół Baastrupa jest zespołem dolegliwości bólowych, wynikających z ocierania się o siebie sąsiednich wyrostków kolczystych. Głównym powodem rozwoju tej choroby jest nadmierna ruchomość danego segmentu ruchowego, zgodnie z mechanizmem powstawania zwyrodnień. Inną przyczyną rozwoju tej choroby może być długość wyrostków kolczystych, które ocierając się o siebie, mogą być przyczyną dolegliwości bólowych oraz zmian zwyrodnieniowych. [1]
Do charakterystycznych cech tego schorzenia zalicza się tak zwane „całujące się” („kissing spines”) wyrostki kolczyste, które widoczne są na zdjęciu RTG wykonanym w badanym obszarze. [2]
Leczenie w chorobie Baastrupa
Stosowane leczenie nie różni się od leczenia zmian zwyrodnieniowych, a mianowicie stosowane są zabiegi z zakresu fizykoterapii, kinezyterapii oraz terapia farmakologiczna. Jeśli wszystkie te działania nie przyniosą poprawy, istnieje inna możliwość walki z chorobą, poprzez chirurgiczne usunięcie końców wyrostków kolczystych. [1]
