Kręcz szyi jest zaburzeniem strukturalnym polegającym na ułożeniu głowy i szyi w nieprawidłowej, wymuszonej pozycji ułożenia tychże części ciała. Bardzo istotna jest wczesna diagnoza i wdrożenie postępowania terapeutycznego, gdyż w większości przypadków możliwe jest nawet całkowite cofnięcie się objawów. Istnieje wiele metod terapii – jedne lepsze, inne o wątpliwej opinii, jednak jeśli żadna z nich nie przynosi efektów, konieczna jest interwencja chirurgiczna.
Spis treści:
Kręcz szyi może być klasyfikowany zarówno jako zaburzenie nabyte, jak i wrodzone. Jakakolwiek by jego przyczyna nie była, ma on znaczący wpływ na postawę oraz motorykę dziecka, prowadząc do jego opóźnienia w zakresie rozwoju ruchowego. Jeżeli zaburzenie to zostanie wcześnie i trafnie zdiagnozowane, a proces leczenia natychmiastowo wdrożony, jest duża szansa na wycofanie się objawów i ograniczeń. Znacznie mniejsze szanse na wyleczenie są w przypadkach postaci ciężkich, kiedy to dodatkowym symptomem jest guz w obrębie mięśnia mostkowo-obojczykowo-sutkowego (MOS). Wówczas rokowania pacjenta w kierunku cofnięcia się objawów znacząco maleją, a konieczne może okazać się także zastosowanie inwazyjnych metod leczenia [1].
Torticollis, czyli kręcz szyi, jest zaburzeniem strukturalnym, które objawia się poprzez określoną, wymuszoną pozycję ustawienia głowy oraz szyi – zgięcie boczne w zakresie płaszczyzny czołowej oraz rotacja brody w zakresie płaszczyzny poprzecznej – w stronę przeciwną. Towarzyszy temu znaczące ograniczenie ruchomości, a przymusowe ustawienie głowy związane jest z uniesieniem ramienia po stronie, po której występuje kręcz [1].
Kręcz może być zjawiskiem nabytym – kiedy mamy do czynienia z efektem stanu zapalnego węzłów chłonnych, migdałków, szpiku kostnego lub z efektem nieprawidłowości neurologicznych, jak również zaburzeń związanych z narządami zmysłów. Czasami dochodzi do sytuacji, kiedy kręcz szyi jest efektem zmian o podłożu nowotworowym czy paranowotworowym.
Zaburzenie to może także mieć charakter wrodzony – jako wynik zmian w mięśniu MOS, kręgu klinowym czy w przypadku mnogich zaburzeń kręgów.
Przyczyny
Specjaliści dzielą przyczyny tego patologicznego zjawiska na trzy główne grupy. W zakresie przyczyn mięśniopochodnych mowa jest o zamianach i zaburzeniach w obrębie MOS, jednak sam mechanizm nie jest dziś do końca poznany i wyjaśniony. Uważa się, że za powstanie kręczu z tej przyczyny jest efektem zaburzeń kompresji tkanek miękkich, które to prowadzą do rozwinięcia się zespołu przedziałów powięziowych, infekcyjnego zapalenia mięśni lub też urazu okołoporodowego, którego skutkiem jest zerwanie włókien mięśnia MOS – w konsekwencji dochodzi do powstania krwiaka, po czym do zwłóknienia uszkodzonych tkanek. Samo zwłóknienie może mieć również inną przyczynę, mianowicie długotrwałe, asymetryczne ułożenie płodu również może przynieść taki skutek.
Kręcz szyi, fot. panthermedia
Diagnoza
Sama diagnoza zwykle pada w ciągu trzech pierwszych miesięcy życia, a objawy mogą być widoczne już w momencie narodzin lub też pojawić się mogą do czterech tygodni. Obecny podział na trzy typy, wyewoluował z podziału na dwa typy – kręcz związany z obecnością guza i bez jego obecności. Dziś stosuje się podział na trzy typy. Pierwszy typ to łagodna postać, objawiająca się wymuszoną pozycją ustawienia głowy i szyi z brakiem ograniczenia biernej ruchomości. Postać mięśniowa jest związana z wymuszoną pozycją przy jednoczesnym ograniczeniu biernej ruchomości i skróceniu mięśnia MOS [1]. Kręcz szyi pochodzenia mięśniowego jest wynikiem przykurczu MOS, stąd konieczność wczesnego podjęcia postępowania terapeutycznego, gdyż dzięki temu można uniknąć leczenia chirurgicznego [2].
Postać ciężka to zdiagnozowana obecność zgrubienia mięśnia MOS związana z obecnością guza rzekomego oraz zwłóknieniem. Oczywiste jest w tej sytuacji ograniczenie ruchomości, a leczenia inwazyjnego wymaga około 8% pacjentów [1].
Wczesne rozpoznanie i podjęcie terapii jest kluczowe dla zahamowania rozwoju patologicznych zmian. Efektem nieleczonego kręczu mogą być deformacje układu kostnego w zakresie czaszki, w odcinku szyjnym (skolioza) czy też wytworzenie się tzw. skrzywień kompensacyjnych w innych, niższych częściach kręgosłupa [3].
Terapia i leczenie
Terapia ma na celu głównie przywrócenie zakresu ruchu oraz symetrii funkcjonalnej mięśnia szyi. Ważne jest również zapobieganie deformacjom czaszki i twarzy, wadom zgryzu czy innym asymetriom – w tym również zaburzeniom błędnika [1]. Leczenie w kręczu szyi ma głównie charakter zachowawczy, gdzie głównymi działaniami są wszelkie aktywności fizjoterapeutyczne. Jedynie w przypadku ciężkiej postaci tego typu działania nie przynoszą oczekiwanych efektów lub w sytuacji późnego podjęcia działań terapeutycznych, główną dewizą jest potrzeba usprawniania oraz wczesne podejmowanie działań zarówno leczniczych, jak i terapeutycznych [1].
