Udarem nazywamy obumarcie tkanki mózgowej na skutek zaburzenia krążenia mózgowego. Wyróżniamy dwa typy udaru: niedokrwienny – w przypadku zatrzymania dopływu krwi do mózgu oraz krwotoczny – wywołany wylewem krwi do mózgu.

Wśród najważniejszych czynników ryzyka wystąpienia udaru wymienia się: nadciśnienie tętnicze, choroby serca (migotanie przedsionków), cukrzycę, otyłość, zaburzenia gospodarki lipidowej, palenie papierosów, nadużywanie alkoholu, zaburzenia hormonalne, przyjmowanie antykoncepcji hormonalnej, ciąża. Wymienione powyżej czynniki są modyfikowalne, oznacza to, że poprzez odpowiednie leczenie czy też zmianę trybu życia jesteśmy w stanie je wyeliminować, co ma ogromne znaczenie w zapobieganiu udarowi.

Objawy udaru zależą od lokalizacji, w której się dokonał. Najczęściej jednak są to:

• osłabienie (niedowład) kończyny górnej lub dolnej: chory ma uczucie drętwienia bądź utraty czucia i władzy w kończynach, np. nie jest w stanie unieść ręki, włóczy nogą,
• osłabienie mięśni twarzy: zazwyczaj objawia się opadaniem kącika ust,
• zaburzenia widzenia: w postaci mroczków, rozbłysków, czasem również przejściowej utraty wzroku,
• osłabienie mięśni gardła i języka: chory ma problemy z przełykaniem, mowa staje się niewyraźna, bełkocząca,
• zaburzenia koordynacji ruchów: objawia się potykaniem, trudnością w wykonywaniu czynności dnia codziennego, niezdarnością,
• ostry, bardzo silny ból głowy: najczęściej w przypadku krwotoku podpajęczynówkowego, bywa określany jako najsilniejszy ból głowy w życiu,
• zaburzenia lub utrata przytomności: przy rozległym udarze lub dotyczącym najważniejszych dla życia części mózgu; chory staje się małomówny, ospały, senny, mówi „od rzeczy”, nie potrafi powiedzieć, gdzie jest, jak się nazywa, trudno go dobudzić.

Nie lekceważ takich objawów! Często powyższe objawy nie występują jednoczasowo, pojawiają się w miarę progresji niedokrwienia. Udar mózgu jest zawsze stanem zagrożenia życia i wymaga hospitalizacji! Nawet jeśli objawy będą bardzo dyskretne lub ustąpią samoistnie, należy zadzwonić po pogotowie, gdyż mogły to być objawy przemijającego niedokrwienia mózgu, który bardzo często poprzedza o kilka godzin lub dni udar mózgu pełnoobjawowy.

Po dotarciu do szpitala lekarz zabezpiecza podstawowe funkcje życiowe (kroplówka, tlen), a jeśli upłynęło mniej niż 3 godziny (w wyjątkowych przypadkach 6) od wystąpienia objawów, zostanie podany tkankowy aktywator plazminogenu – lek rozpuszczający zakrzep zatykający naczynie.

Należy pamiętać, że niedokrwione komórki ulegają nieodwracalnym zmianom i obumierają, dlatego tak ważne jest bardzo wczesne rozpoznanie objawów oraz wezwanie pogotowia ratunkowego.