Borelioza to choroba, o której w ostatnich latach mówi się stosunkowo dużo. Znana jest ona chociażby z tego, że może dawać bardzo niespecyficzne objawy – w przebiegu schorzenia możliwe jest bowiem zarówno wystąpienie kojarzonego z boreliozą rumienia, jak i różnorakich dolegliwości ze strony układu nerwowego.
Spis treści:
- Neurologiczne objawy boreliozy
- Inne objawy boreliozy układu nerwowego
- Rozpoznawanie neuroboreliozy
- Leczenie neuroboreliozy
- Jak zapobiegać boreliozie?
Borelioza wywoływana jest przez bakterie z rodzaju Borrelia. Do zakażenia dochodzi wtedy, gdy człowiek zostanie ukąszony przez kleszcza będącego nosicielem chorobotwórczych krętków. Schorzenie występuje w różnych krajach świata, do większości zachorowań dochodzi jednak w Europie.
Tak jak świadomość na temat boreliozy w ostatnich latach zdecydowanie się zwiększyła, tak problemem w przypadku tej jednostki nieustannie pozostaje to, że jej objawy bywają bardzo niespecyficzne. Najbardziej znaną dolegliwością i jednocześnie najbardziej typową jest rumień wędrujący, nie pojawia się on jednak u wszystkich pacjentów, u których wystąpi borelioza. Schorzenie ostatecznie doprowadza do występowania naprawdę przeróżnych objawów, do których zaliczane bywają m.in. dolegliwości ze strony układu nerwowego.
Neurologiczne objawy boreliozy
Do zajęcia układu nerwowego w przebiegu boreliozy dochodzi u około 15% chorych na tę jednostkę. Zazwyczaj dolegliwości występują we wczesnej fazie choroby, po około 3-5 tygodniach od zetknięcia z kleszczem – typowo poprzedzają je inne problemy, takie jak objawy grypopodobne.
Borelioza układu nerwowego dotyczyć może zarówno jego ośrodkowej, jak i obwodowej części. Najczęściej spotykanymi postaciami schorzenia są radikulopatie, neuropatie nerwów czaszkowych oraz zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych.
Mianem radikulopatii określa się procesy zapalne dotyczące korzeni nerwowych. Typowo objawiają się one nasilonymi dolegliwościami bólowymi o charakterze ostrym, kłującym lub rwącym. Ból w przebiegu radikulopatii zazwyczaj jest zlokalizowany i towarzyszyć mu mogą inne jeszcze dolegliwości, takie jak m.in. przeczulica czy parestezje.
Neuropatie nerwów czaszkowych objawiają się rozmaicie w zależności od tego, który dokładnie z nich zostanie objęty procesem chorobowym. Najczęściej dochodzi do porażenia nerwu twarzowego (które objawiać się może m.in. porażeniem mięśni twarzy), w przypadku porażeń innych nerwów czaszkowych u chorych pojawiać się mogą np. zaburzenia widzenia, zaburzenia odczuwania smaku, zaburzenia równowagi czy trudności z przeżuwaniem pokarmów i poruszaniem językiem.
Poza już wspomnianymi, w przebiegu neuroboreliozy dochodzić może także do zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych. Typowe dla zajęcia układu nerwowego w przebiegu boreliozy są limfocytowe i monocytowe zapalenia opon, których objawami mogą być m.in. sztywność karku, nasilone bóle głowy oraz znacznego stopnia światłowstręt.
Inne objawy boreliozy układu nerwowego
Pewne objawy neuroboreliozy pojawiają się wcześniej, inne później – niektóre z nich nawet dopiero po latach od zachorowania. Zdarza się, że pacjenci z boreliozą układu nerwowego skarżą się na zaburzenia koncentracji, problemy z zapamiętywaniem czy zaburzenia snu. Możliwe są również i zmiany zachowania, wahania nastroju czy drażliwość.
Rozpoznawanie neuroboreliozy
Na samym początku warto wspomnieć o tym, że rozpoznawanie neuroboreliozy nie jest łatwe – trudności pojawiają się w szczególności wtedy, gdy pacjent nie jest w stanie powiązać wystąpienia swoich objawów z ukąszeniem przez kleszcza. Podobne jak w boreliozie ośrodkowego układu nerwowego objawy mogą występować bowiem w szeregu innych jednostek, takich jak np.:
- stwardnienie rozsiane,
- udar mózgu,
- zespół Guillaina-Barrego,
- kiła ośrodkowego układu nerwowego,
- zakażenie wirusem HIV,
- fibromialgia,
- toczeń rumieniowaty układowy,
- poprzeczne zapalenie rdzenia kręgowego.
Ostatecznie rozpoznawanie boreliozy opiera się na badaniach wykrywających przeciwciała przeciwko krętkom Borrelia. Warto tutaj jednak podkreślić to, że sam tylko dodatni wynik badania nie potwierdza schorzenia – wspomniane wyżej immunoglobuliny występują bowiem u niektórych osób zdrowych oraz chorujących na całkowicie inne jednostki, takie jak np. toczeń rumieniowaty układowy. W diagnostyce ostatecznie przeprowadzane bywają zarówno badania krwi, jak i badania płynu mózgowo-rdzeniowego.
Borelioza układu nerwowego, fot. shutterstock
Leczenie neuroboreliozy
Po postawieniu rozpoznania włączane jest leczenie – w przypadku boreliozy opiera się ono na antybiotykoterapii. Pacjentom zalecane mogą być różne leki, jako przykładowe można tutaj wymienić doksycyklinę oraz ceftriakson. Szczęśliwie wielu pacjentów odpowiada pozytywnie na leczenie i dzięki odpowiedniej farmakoterapii możliwe jest doprowadzenie do ustąpienia przynajmniej większości objawów choroby.
Jak zapobiegać boreliozie?
Tak jak leczenie boreliozy zdecydowanie jest możliwe, tak możliwe są również próby zapobiegania wystąpieniu tej choroby. W tym celu należy przede wszystkim zwrócić uwagę na to, jak się jest ubranym podczas przechadzek na otwartych terenach (szczególnie leśnych). Podczas spacerów po lesie warto dbać o maksymalne zasłonięcie poszczególnych części ciała, korzystnie jest również unikanie przechadzania się po zaroślach czy siadania na powalonych pniach drzew (w ich bowiem obrębie bytują nimfy kleszczy). W trakcie odpoczynku na łonie natury można stosować środki odstraszające kleszcze, po powrocie do domu warto z kolei dokładnie sprawdzić swoje ciało i w razie konieczność usunąć znalezione kleszcze z wykorzystaniem odpowiednich do tego sprzętów.
