Spis treści:

1. Sposoby wykrywania guzów mózgu i rdzenia kręgowego
2. Leczenie nowotworów układu nerwowego

Sposoby wykrywania guzów mózgu i rdzenia kręgowego 

W ośrodkowym układzie nerwowym są zdolne do rozwoju nowotwory pierwotne. Najczęściej jednak guzy mózgu oraz rdzenia kręgowego są przerzutami czerniaka czy raka piersi, płuc oraz nerki.

Pierwszymi niepokojącymi nas objawami mogącymi świadczyć o nowotworach układu nerwowego są narastające i nasilające się bóle głowy, nudności, wymioty, problemy ze wzrokiem, senność czy bóle pleców. Oczywiście początkowo objawy te nie utrudniają normalnego funkcjonowania, z czasem jednak stają się nie do zniesienia. Bardzo często w zaawansowanym stadium choroby dochodzi do zaburzeń świadomości, a nawet utraty przytomności.  

Kluczową kwestią w leczeniu tego typu nowotworów jest wczesna diagnostyka. Guzy odkryte w jak najwcześniejszej fazie leczy się znacznie łatwiej (choć bardzo ważną kwestią jest ich umiejscowienie). W celach diagnostycznych wykorzystuje się najczęściej badania obrazowe:

1. Tomografia komputerowa (TK) - rodzaj tomografii rentgenowskiej, jedna z metod diagnostycznych pozwalająca na uzyskanie obrazów tomograficznych danego obiektu. Spotykana jest ona czasem pod innymi nazwami, które podkreślają charakterystyczną cechę jej odmiany tj. CAT - komputerowa tomografia osiowa, HRCT - tomografia komputerowa wysokiej rozdzielczości czy MSCT - wielorzędowa tomografia komputerowa. W badaniu TK wykorzystywane jest promieniowanie rentgenowskie do wykonywania przekrojowych zdjęć obiektów.
2. Rezonans magnetyczny (MR) - obrazowanie magnetycznorezonansowe opiera się na zjawisku magnetycznego rezonansu jądrowego. Ze względu na parametry podstawowe, metody obrazowania dzieli się na: obrazy T1-zależne, obrazy T2-zależne, FLAIR oraz obrazowanie dyfuzyjne.

Obrazowanie metodą MR  wykorzystywane jest w badaniach praktycznie całego ciała. Wizualizuje istotę białą oraz szarą mózgu, guzy, ropnie, naczyniaki czy zmiany w rdzeniu kręgowym. W przypadku badania MR może dojść do wystąpienia reakcji alergicznej ze względu na podanie środka cieniującego. Nie jest zalecane u pacjentów, którzy mają wszczepione różnego rodzaju implanty czy metalowe aparaty.  

Nowotwory centralnego układu nerwowego, fot. panthermedia

Leczenie nowotworów układu nerwowego 

Leczenie nowotworów mózgu i rdzenia kręgowego jest zależne nie tylko od jego wielkości, ale także od miejsca położenia, faktu czy nacieka on inne sąsiadujące z nim tkanki, czy szybkości wzrostu. Wśród najczęściej spotykanych metod leczenia tego typu nowotworów znajdują się:

1. Leczenie chirurgiczne, które związane jest z całkowitym (jeśli to możliwe) usunięciem guza tak by nie uszkodzić sąsiadujących z nim tkanek. W niektórych przypadkach jest to niemożliwe, zatem usuwa się część guza jeśli uciska on bardzo mocno towarzyszące mu struktury. Operacje radykalną przeprowadza się w bardzo wczesnym stadium nowotworu. Kluczową kwestią pozostaje tutaj sprawdzenie czy nie dał on przerzutów do węzłów chłonnych, a także miejsc bardziej odległych.  
2. Radioterapia, jest leczeniem stosowanym w przypadku guzów złośliwych, ale także łagodnych. W większości przypadków stosowana jest ona w przypadku leczenia nowotworów nieoperacyjnych. W metodzie tej wykorzystywane jest promieniowanie jonizujące, którego celem jest zahamowanie namnażania się komórek nowotworowych. Znaczna większość przypadków obejmuje tzw. radioterapię frakcjonowaną, tj. taką, która ukierunkowana jest na określoną okolicę guza. Czas trwania leczenia ustalany jest przez lekarza i waha się od jednego do sześciu tygodni. W przypadku wystąpienia przerzutów bądź przy guzach mnogich stosuje się napromieniowanie całego mózgu. Radioterapia ma w większości przypadków dużo skutków ubocznych. Wśród najczęściej wymienianych znajdują się: osłabienia, bóle głowy, wypadanie włosów, zmiany na skórze, bóle stawów, rozbicie czy problemy z pamięcią.
3. Chemioterapia jest jedną z metod leczenia, która polega na włączeniu leków o nazwie: cytostatyki. Ich zadaniem jest niszczenie komórek nowotworowych przy jednoczesnym spowalnianiu ich rozwoju. Leki te podawane są najczęściej w formie kroplówek, ale także doustnie (w postaci tabletek) czy zastrzyków. Występuje po nich szereg skutków ubocznych takich jak: osłabienie, nudności, wymioty, wypadanie włosów, problemy z pobieraniem pokarmu, skłonność do infekcji, osłabiona odporność, anemia czy obniżenie liczny białych krwinek.
4. Napromieniowanie, to jeden ze sposobów na zapobieganie odrostowi guza. Dodatkowo prowadzi ono także do zabicia komórek nowotworowych, które nie zostały jeszcze usunięte. Jest to zabieg konieczny w przypadku guzów złośliwych u pacjentów, gdzie nie było możliwości ich usunięcia. Zabieg przeprowadza się w taki sposób by nie uszkadzać zdrowej tkanki mózgowej. W przypadku niektórych pacjentów stosowana jest tzw. brachyterapia (forma wewnątrzmózgowego napromieniowania), która polega na wszczepianiu do guza izotopów promieniotwórczych, których zadaniem jest napromieniowanie guza. Oddziałuje on przez jakiś czas na niego po czym jego radioaktywność zanika.
5. Radiochemioterapia, to tzw. leczenie skojarzone. Tego typu leczenie stosowane jest w przypadku np. glejaka wielopostaciowego. Osobie chorej godzinę przed napromieniowaniem podawany jest cytostatyk.  

W przypadku leczenia nowotworów mózgu i rdzenia kręgowego zazwyczaj nie jest stosowana jedna metoda. W większości przypadków wymienione wyżej metody są ze sobą łączone. Terapia dobierana jest zawsze indywidualnie dla każdego pacjenta. W sytuacji, gdy wybrana metody nie przynoszą pożądanych skutków, po raz kolejny zbiera się konsylium lekarskie, które szuka innego sposobu leczenia. Pamiętajmy o tym, że nowotwory niezłośliwe bądź łagodne leczy się o wiele prościej, najczęściej poprzez całkowite wycięcie. W przypadku nowotworów złośliwych proces jest bardzo skomplikowany.