Wodogłowie kojarzone jest przede wszystkim ze zmianami pojawiającymi się w życiu płodowym lub wczesno-niemowlęcym. Okazuje się jednak, że wodogłowie może również dotykać dorosłych. Nie wolno bagatelizować problemu – okazuje się, że skutki zaniedbań mogą być tragiczne! Wodogłowie może wystąpić na skutek urazów mechanicznych, na skutek wypadków. Nigdy nie należy bagatelizować wodogłowia – jego skutki mogą odbić się na reszcie życia.
Spis treści:
- Czym jest wodogłowie?
- Objawy wodogłowia
- Problematyczny płyn mózgowo-rdzeniowy
- Przyczyny wystąpienia wodogłowia
- Sposoby diagnozowania wodogłowia
- Metody leczenia wodogłowia
- Skutki wodogłowia
- Rokowania
Czym jest wodogłowie?
Wodogłowie związane jest z gromadzeniem się nadmiernej ilości płynu mózgowo-rdzeniowego w komorach mózgu. Płyn mózgowo-rdzeniowy naturalnie występuje w splotach mózgowych, normalnym zjawiskiem jest krążenie płynu w przestrzeniach międzymózgowiach.
Zadaniem płynu mózgowo-rdzeniowego jest odżywienie neuronów, dostarczeniem im wszelkich niezbędnych substancji odżywczych. Gdy płyn „nakarmi” neurony jest wchłaniany do krwi. Problem pojawia się jednak, gdy nie jest wchłaniany, a zaczyna odkładać i gromadzić się w splotach mózgu. Dochodzi do nabrzmienia mózgu i nagromadzenia dużej ilości płynu, co powoduje zmiany neurologiczne i psychosomatyczne.
Objawy wodogłowia
Do najczęściej kojarzonych objawów wodogłowia zalicza się zmianę kształtu czaszki. Należy pamietać, że nie zawsze wodogłowie daje od razu taki efekt!
Do objawów wodogłowia u dorosłych, zalicza się:
- powolne powiększanie obwodu czaszki,
- pojawianie się niesymetrycznych wypukłości w okolicy czoła,
- pojawienie się efektu "zachodzącego słońca' w oczach – nie możność podniesienia oczu do góry,
- pojawienie się objawów Macewena – opukiwanie polączenia kości ciemieniowej, potylicznej i skroniowej daje głośniejszy dźwięk, związany z gormadzeniem się płynu mózgowo rdzeniowego,
- poszerzenie żył na skórze głowy,
- zaburzenia poruszania się,
- nietrzymanie moczu.
Problematyczny płyn mózgowo-rdzeniowy
Płyn mózgowo-rdzeniowy, znany w literaturze jako PMR pełni niezwykle ważną rolę do Ośrodkowego Układu Nerwowego. Niestety, nieprawidłowy przepływ płynu mózgowo-rdzeniowego powoduje pojawienie się charakterystycznej wypukłości w mózgoczaszce. Płyn mózgowo-rdzeniowy pełni jednak istotna rolę. Z pozoru, przypomina bezbarwną ciecz, jednak zawiera ta same składniki co osocze krwi (poza czerwonymi krwinkami). Płyn mózgowo rdzeniowy pełni dwie niezwykle istotne funkcje – po pierwsze ma za zadanie amortyzować tkankę mózgową i rdzeń kręgowy przed urazami. Po drugie – ma wyrównywać ciśnienie wewnątrz czaszki. W sytuacji, gdy krążenie zaczyna być zaburzone – pojawia się problem wodogłowia.
Przyczyny wystąpienia wodogłowia
Do najczęstszych przyczyn wystąpienia wodogłowia w życiu dorosłym zalicza się zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych. Niedoleczone lub źle leczone zapalenie, może skutkować pojawieniem się problemów z przepływem płynu mózgowo rdzeniowego, a co za tym idzie – może prowadzić do wystąpienia wodogłowia. Zwłaszcza ropne zapalenie opon mózgowo rdzeniowych jest niebezpieczne, może prowadzić do pojawienia się ropnego czopa, który będzie blokował wchłanianie płynu mózgowo rdzeniowego. Wodogłowie może być też skutkiem innych chorób jak zespołu Arnolda-Chairdiego, (choroby objawiającej się deformacją tyłomózgowia i czaszki), Zespołu Dandyego-Walkera (pojawienie się torbieli w tylnej jamie czaszki i uniemożliwienie prawidłowego przepływu płynu), czy wodociągu Sylawiusza (zwężenie mózgu) Niekiedy urazy powypadkowe, skutkujące krwotokiem wewnątrzczaszkowym przyczyniają się do powstania wodogłowia.
Sposoby diagnozowania wodogłowia
Do najskuteczniejszych metod diagnozowania wodogłowia zalicza się USG przezczaszkowe, które pozwala sprawdzić, czy w komorach gromadzi się płyn mózgowo rdzeniowy. Kolejną skuteczną metodą diagnozowania jest tomografia komputerowa mózgu, rezonans magnetyczny mózgu, ocena przepływu plynu mózgowo rdzeniowego (cysternografia) oraz badanie płynu mózgowo rdzenniowego.
Metody leczenia wodogłowia
Leczenie tego schorzenia na chwilę obecną oparte jest na metodach chirurgicznych. Wielu zwolenników znajduje metoda tzw. Endoskopowej wentrikulocysternostomii, która tworzy krótszą drogą·dla płynu mózgowo rdzeniowego między komorą III mózgu a podpajęcyznówką, umożliwiając ominięcie przeszkód, które torowały przepływ płynu i wywoływały wodogłowie. W czasie operacji, neurochirurg nacina powłoki skóry i czaszki a następnie wwierca się, uzyskując dostęp do opony twardej. Powstałym otworem wprowadza się dren, który ma odebrać nadmiar płynu. Następnie, pod skórką umieszczana jest zastawka (często umiejscowiona za małżowiną uszną), która prowadzi dren pod powłokami skórnymi aż do okolic brzucha. Stąd dren prowadzony jest do jamy otrzewnowej.
Niestety, u dorosłych ze względu na zrośnięte szwy czaszki nie możliwe jest samoistne powiększenie się obwodu czaszki tak, aby zmniejszyć ciśnienie w niej panujące. Stąd zabiegi operacyjne stają się niekiedy niezbędne, aby zapewnić choremu w miarę normalne życie.
Wodogłowie, fot. panthermedia
Skutki wodogłowia
Następstw wodogłowia jest wiele. Do najpoważniejszych zalicza się niedotlenienie tkanki mózgowej. Na skutek nieprawidłowego przepływu płynu mózgowo-rdzeniowego, tkanka mózgu nie jest zaopatrywana w wystarczającą ilość tlenu i składników odżywczych a co za tym idzie pojawiają się problemy z jej pracą. Początkowe objawy to zmęczenie, pobudliwość lub ospałość. Z czasem zaczynają pojawiać się omdlenia. Niestety, początkowe etapy wodogłowia nie zawsze są diagnozowane (brak obrazu "wypukłość czaszki") a co za tym idzie, zaczyna dochodzić do postępowego obumierania tkanki mózgowej. Kolejnym symptomem są pojawiające się "sunset eye sign" – tzw. efekt zachodzącego słońca, kiedy to na skutek ucisku płynu mózgwo-rdzeniowego oczy kierują się do dołu, a chory ma problemy z ich podniesieniem. Zmiany wynikające z niedotlenienia mózgu oddziałują również na inne narządy – płuca, wątrobę, serce.
Rokowania
Rokowania w przypadku wodogłowia są trudne do jednoznacznego zdefiniowania. Wszystko zależy od stopnia zaawansowania wodogłowia i wieku pacjenta.
