Stosunkowo częstą przypadłością, z jaką zgłaszają się pacjenci do lekarza pierwszego kontaktu albo neurologa, jest doświadczanie nieprzyjemnego uczucia opisywanego jako mrowienie twarzy. Temu nieprawidłowemu, powstającemu samoistnie, wrażeniu mogą towarzyszyć (i często towarzyszą) inne przykre odczucia takie jak: palenie, pieczenie, kłucie. Zaburzenia czucia o takim charakterze nazywamy zbiorczo mianem parestezji. Mogą być zlokalizowane w dowolnej części ciała, a lokalizacja zależy od fragmentu układu nerwowego, który zaopatruje daną część ciała, a który jest objęty procesem chorobowym.
Spis treści:
- Najczęstsze przyczyny
- Neuralgia nerwu trójdzielnego
- Połowiczy kurcz twarzy
- Zakażenia bakteryjne i wirusowe
- Stwardnienie rozsiane (SM)
- Tło psychogenne
- Podsumowanie
Mrowienie twarzy (czy też inne zaburzenie określane mianem parestezji) zwykle obejmuje jedną połowę twarzy. Nieprzyjemne uczucie pojawia się zwykle nagle, narasta w krótkim czasie, a jego nasilenie i czas trwania zależą od przyczyny wywołującej (etiologii). Może ustawać samoistnie albo wymagać leczenia farmakologicznego. Zwykle przejściowe, ale, w zależności od etiologii, może nabierać formy przewlekłej.
Najczęstsze przyczyny
Do najczęstszych przyczyn wywołujących parestezje (w tym mrowienie) w obrębie twarzy należą:
1) Zaburzenia elektrolitowe
Przewlekająca się biegunka, uporczywe wymioty, odwodnienie organizmu, rozległe oparzenia, ostra i przewlekła niewydolność nerek i inne, mogą spowodować wahania w stężeniach ważnych dla życia jonów (wapnia, potasu, sodu, magnezu). Parestezje w obrębie twarzy mogą mieć swoją przyczynę w zaburzeniach gospodarki wodno-elektrolitowej. W przypadku mrowienia twarzy zawsze trzeba wykluczyć, wykonując odpowiednie oznaczenia z krwi tętniczej, zaburzenia o takim charakterze.
2) Aura migrenowa
Należy pamiętać, że migrena, z powodu której cierpi duży procent populacji, to nie tylko ból głowy! Ból często jest poprzedzony dolegliwościami o różnym charakterze. Podczas tzw. aury migrenowej, czyli objawów bezpośrednio poprzedzających napad bólu, oprócz typowych dla migreny objawów wzrokowych (ograniczenie pola widzenia, tzw. „mroczki”, świetliste punkty, ciemne plamy), mogą występować zaburzenia czucia – parestezje w okolicy ust, uczucie drętwienia, wrażenie przechodzącego „prądu”. Zaś silnemu bólowi, narastającemu w czasie wysiłku, zwykle jednostronnemu, zlokalizowanemu w okolicy skroniowej często towarzyszy nietolerancja bodźców świetlnych, dźwiękowych, smakowych, a także nudności i wymioty.
3) Półpasiec
Półpasiec jest ostrą chorobą wirusową, wywoływaną przez tego samego wirusa, co ospa wietrzna. Zachorować mogą tylko osoby, które we wcześniejszym etapie życia przechorowały ospę wietrzną (VZV) lub miały bezpośredni kontakt z osobami chorymi. Po takim zdarzeniu formy przetrwalnikowe wirusa na długie lata kolonizują zwoje czuciowe nerwów i w sprzyjających warunkach (najczęściej przy obniżeniu odporności organizmu) mogą wywołać aktywację ‘uśpionego’ wirusa.
Charakterystyczny przebieg półpaśca można podzielić na dwie fazy:
- Objawów zwiastujących.
- Objawów właściwych choroby.
Mrowienie twarzy, fot. panthermedia
W fazie pierwszej, która trwa zwykle kilka dni, pacjent zwykle odczuwa nieprawidłowe wrażenia czuciowe o charakterze parestezji (w tym mrowienia, bólu, pieczenia, kłucia, przeczulicy) czy też objawów określanych mianem nerwobóli. Objawy te mogą się pojawić w każdej lokalizacji, ale zwykle obejmują twarz (mrowienie twarzy), klatkę piersiową, jamę brzuszną oraz plecy.
W fazie drugiej, w miejscu, w którym pacjent miał nieprzyjemne wrażenia czuciowe, w szybkim tempie pojawiają się bolesne, swędzące pęcherze wypełnione surowiczym płynem (podobne do tych w przebiegu ospy wietrznej). Skóra w okolicy zmian jest zaczerwieniona, nadmiernie ucieplona.
Neuralgia nerwu trójdzielnego
Rzadkie schorzenie (występuje w populacji z częstością 1 / 15 000), którego istotą jest pojawianie się przykrych wrażeń czuciowych w obrębie twarzy (jest to miejsce unerwiane przez nerw trójdzielny, stąd nazwa schorzenia) o charakterze parestezji (mrowienie twarzy, ból, pieczenie). Neuralgia nerwu trójdzielnego jest zwykle spowodowana zapaleniem tegoż nerwu lub uciskiem. Klasyczna neuralgia jest jednostronna, trwa od kilku sekund do kilku minut i występuje albo samoistnie, albo po drażnieniu tzw. stref spustowych poprzez m.in. ucisk, dotyk, przeżuwanie pokarmu, zimno, mówienie, mycie zębów.
Połowiczy kurcz twarzy
W trakcie przebiegu choroby dochodzi do krótkotrwałych napadowych skurczów mięśni połowy twarzy, którym mogą towarzyszyć objawy o charakterze parestezji (m.in. mrowienie twarzy). Napady często rozpoczynają się od skurczu mięśnia okrężnego oka.
Zakażenia bakteryjne i wirusowe
Pewna grupa bakterii ma tendencję do zajmowania układu nerwowego i wywoływania objawów związanych z tym układem, m.in. parestezje w obrębie twarzy, bolesne skurcze różnych grup mięśniowych. Do takich bakterii możemy z pewnością zaliczyć te, które wywołują: boreliozę (Borrelia burgdorferi), tężec (Clostridium tetani), czy wściekliznę (Rabies virus z rodziny Rhabdoviridae).
Stwardnienie rozsiane (SM)
Przeważnie pierwsze zaburzenia czuciowe w stwardnieniu rozsianym obejmują tułów i kończyny dolne. Stosunkowo rzadko pierwszymi objawami, od których rozpoczyna się stwardnienie rozsiane (SM), są zaburzenia czuciowe w obrębie twarzy. Ogromna zmienność SM wyraża się też i w tym aspekcie, bowiem objawy mogą być różnorodne. Od braku czucia, przez parestezje (w tym m.in. mrowienie twarzy, ból, pieczenie), aż do przeczulicy. Objawy zaburzenia czucia w obrębie twarzy, takie jak mrowienie, nie są charakterystyczne dla SM, ale po wykluczeniu częstszych przyczyn trzeba pamiętać także i o tej.
Tło psychogenne
Warto dodać, że mrowienie twarzy może mieć równie tło psychogenne, bez uchwytnej przyczyny w badaniach laboratoryjnych czy obrazowych. U podstaw etiologii psychogennej wielu dolegliwości w pierwszym rzędzie stoi niezwykle silna i, jeśli trwa dłuższy czas, pustosząca organizm emocja, jaką jest lęk. Diagnostyka i odpowiednie leczenie (farmakologiczne lub psychoterapeutyczne) powinny być przeprowadzone przez lekarza psychiatrę.
Mrowiene twarzy, fot. panthermedia
Podsumowanie
Mrowienie twarzy jest niepokojącym objawem. Gdy objaw powtarza się, koniecznie udaj się do lekarza pierwszego kontaktu, który, najprawdopodobniej, skieruje Cię do neurologa. Neurolog zbierze od Ciebie szczegółowy wywiad, zleci badania dodatkowe (laboratoryjne, obrazowe) i dopiero wtedy będzie mógł wdrożyć odpowiednie, skierowane na przyczynę dolegliwości, leczenie. Przyczyn mrowienia twarzy może być wiele – w niektórych przypadkach może być to zwiastun poważniejszego schorzenia, dlatego nigdy nie można zlekceważyć tego objawu! W każdym przypadku udaj się do lekarza, aby wykluczył możliwe groźne przyczyny.
