Przyczyną powstawania tych schorzeń jest nieprawidłowe różnicowanie się komórek we wczesnym stadium rozwoju zarodka. Zaliczamy do tej grupy kilka schorzeń opisanych poniżej.

Nerwiakowłókniakowatość

Wyróżnia się dwa typy. Typ pierwszy czyli choroba Recklinghausena – charakteryzuje się występowaniem licznych guzków w obrębie skóry i nerwów obwodowych, są to nerwiakowłókniaki, występują na tułowiu, kończynach, twarzy, języku, krtani, a także w narządach wewnętrznych.

Guzki te mogą wpuklać się również do kanału kręgowego i wywoływać zespoły korzeniowe w związku z uciskiem rdzenia kręgowego, w podobny sposób może dojść do uszkodzenia nerwów obwodowych.

Drugi objaw to plamy na skórze typu „mlecznej kawy” (tzw caffe au lait) oraz trzeci to guzki Lischa – są to białawe plamki na tęczówce. U części chorych stwierdza się też glejaki nerwów wzrokowych. Jeśli chodzi o objawy kliniczne – mogą występować napady padaczkowe, nerwobóle oraz opisane wcześniej objawy uciskowe dotyczące rdzenia kręgowego. Występują dwa szczyty ujawnienia się choroby – wczesne dzieciństwo lub wiek średni.

W typie drugim tej choroby występują obustronne nerwiaki nerwu słuchowego, plamy na skórze  oraz zmętnienie soczewki.
Jeśli chodzi o leczenie jest ono objawowe. Stosuje się głównie metody chirurgiczne w miarę możliwości, czasem radioterapię lub chemioterapię. Najważniejsze jest jednak wsparcie ze strony psychiatry i psychologa dla rodziny.

Naczyniakowatośc twarzowo-mózgowa czyli zespół Sturge-Webera to kolejny zespół gdzie charakterystyczne w obrazie klinicznym są naczyniaki twarzy i mózgu (tzw znamię winne). Objawiają się jako padaczka, jaskra lub uciskając odpowiednie struktury mózgu mogą wywołać nawet niedowłady połowicze. U niektórych pacjentów stwierdza się upośledzenie umysłowe.

Stwardnienie guzowate czyli choroba Bournevilla-Pringle’a -  objawy pojawiają się w miarę dojrzewania dziecka. Jako pierwsze ujawniają się plamy na skórze o charakterze odbarwieniowym. Następnie obszary tzw. skóry szagrynowej czyli uniesione, pobruzdowane obszary skóry oraz zmiany o typie włóniakonaczyniaka – zwykle między 4 a 12 rokiem życia. Na tym etapie mogą pojawić się również włókniaki okołopaznokciowe.

Do całości obrazu dołączają się zmiany w mózgu – guzowate o typie hamartoma (zbudowane z dojrzałych tkanek normalnie występujących w danym narządzie, ale chaotycznie rozmieszczonych w guzie, nierzadko w zaburzonych proporcjach ilościowych), po ok 4 roku życia ulegają zwapnieniu i łatwo są wykrywane w badaniach obrazowych –TK lub MR. 

Zmiany te są przyczyną objawów stwardnienia guzowatego, głównie padaczki. U tych dzieci występuje również niepełnosprawność intelektualna, w wielu przypadkach z cechami zaburzeń autystycznych.

Zmiany guzowate mózgu mogą ulegać transformacji w nowotwór o charakterze gwiaździaka.

Oprócz zmian w mózgu guzy mogą się również pojawić w narządach wewnętrznych , najczęściej w sercu o typie rhabdomyosarcoma, jako angiomiolipoma w wątrobie i płucach, oraz w nerkach jako zwyrodnienie wielotorbielowate.

Leczenie głównie sprowadza się do leczenia padaczki, ważna jest także pomoc psychospołeczna.

Naczyniakowatość siatkowo-mózdżkowa czyli zespół Hippla-Lindaua polega na tym, że występują naczyniaki siatkówki i móżdżku.
Zespół Klipella, Trenaunaya, Parkera i Webera związany jest z przerostem jednej kończyny lub przerostem całej połowy ciała. Ten przerost dotyczy tkanek miękkich, ale również kości i naczyń. Dodatkowo mogą pojawić się znamiona barwnikowe skóry i naczyniaki.

Ataksja-teleangiektazja czyli choroba Louis-Bar – dominująca w tym zespole jest ataksja mózdżkowa czyli zespół objawów określających zaburzenia koordynacji ruchowej ciała  oraz teleangiektazje czyli nieprawidłowe poszerzenia naczyń na twarzy, spojówkach, małżowinach usznych. Dodatkowo występują niedobory odporności , a co za tym idzie zwiększona skłonność do infekcji ora zwiększone ryzyko rozwoju nowotworów.

Melanoza nerwowo-skórna, w której występują olbrzymie znamiona barwnikowe i liczne drobne znamiona wykazujące tendencje do zezłośliwienia (z rozwojem czerniaka). W obrazie klinicznym dominuje padaczka oraz upośledzenie umysłowe.