Po bliższej analizie choroby Alzheimera warto przyjrzeć demencji, którą kojarzymy zazwyczaj ze starością, ale nie występuje ona tylko u osób w wieku podeszłym. Jej specyfika, przebieg oraz dokładna klasyfikacja wymaga bliższego przyjrzenia się temu problemowi.
Spis treści:
- Demencja
- Proces otępienny ma swoje stadia
- Choroba Picka
- Choroba Creutzfelda – Jacoba
- Demencja tego rodzaju towarzyszy ciężkim przypadkom choroby Parkinsona
Demencja
Czyli otępienie jest zespołem spowodowanym chorobą mózgu, zwykle o charakterze przewlekłym lub postępującym, w którym zaburzone są wyższe funkcje korowe: myślenie, pamięć, orientacja, rozumienie, liczenie oraz zdolność uczenia się. Świadomość nie jest zaburzona. Uszkodzeniu funkcji poznawczych zwykle towarzyszy, a nawet poprzedza, obniżenie kontroli nad reakcjami emocjonalnymi, społecznymi, zachowaniem i motywacją.
Zaburzenia w procesach poznawczych mają charakter nieodwracalny lub postępujący, towarzyszą im zaburzenia osobowości i procesów emocjonalnych przy zachowanej świadomości. Mówimy wtedy o procesie otępiennym i otępieniu właściwym. Proces otępienny charakteryzuje narastanie zaburzeń funkcji poznawczych o podstępnym początku i zróżnicowanym przebiegu, z okresami remisji i względnego spokoju oraz z różnymi cechami osobowościowymi. Oznacza to, że pacjent może nie przejawiać cech otępiennych, nie mieć zmiennych nastrojów, stuporu i apatii. Natomiast w otępieniu właściwym dochodzi do zaburzenia wszystkich funkcji poznawczych w połączeniu z rozpadem nabytych umiejętności.
Wyróżniamy także zaburzenie, o którym warto pamiętać w różnicowaniu zaburzeń-pseudodemencji, czyli o tzw. rzekomym otępieniu depresyjnym. W zaburzeniu tym oprócz defektów w procesach poznawczych wyróżniamy objawy depresji. Należy rozpatrywać, co byłoby objawem pierwotnym - otępienie czy depresja. Obserwuje się także wiele chorób układu nerwowego, w których otępienie jest jednym z objawów. Objawy te mijają, gdy choroby te są skutecznie leczone.
Proces otępienny ma swoje stadia
W jego pierwszym stadium człowiek odczuwa obniżenie wydolności umysłu. Dotychczasowe działania zajmują więcej czasu, wymagają większego wysiłku przy niższych efektach. Szczególne trudności dotyczą odbioru i przetwarzania nowych informacji. Występuje obniżona podzielność uwagi, koncentracji, zapamiętywania, występują zaburzenia funkcji językowych. W drugim stadium objawy, które pojawiły się już wcześniej zaczynają narastać. Dodatkowo pojawiają się zaburzenia w aktualizacji zdarzeń, oraz pamięci długotrwałej. Pacjent nie potrafi opowiedzieć faktów z przeszłości, nie potrafi efektywnie ich kojarzyć. W trzecim etapie zwanym otępieniem właściwym do powyższych objawów dołączają się nasilone negatywne reakcje emocjonalne, dezorganizacja mechanizmów regulacji osobowości, ograniczenie samodzielności aż do jej utraty.
F .00 Otępienie w chorobie Alzheimera
F. 00.0 Otępienie w chorobie Alzheimera o wczesnym początku (przed 65 r. ż.)
F.00.1 Otępienie w chorobie Alzheimera o późnym początku (po 65 r. ż)
F.01 Otępienie naczyniowe. Te typy demencji mogą powstać w wyniku niedokrwienia, zatrzymania akcji serca i z tej przyczyny krwotoków bądź uszkodzenia mózgu. Najczęściej pojawiają się ataki niedokrwienia, z utratą świadomości lub z przemijającymi niedowładami lub utratą wzroku. Pojawiają się zaburzenia koncentracji, pamięci, ogólne uszkodzenie intelektu. Rzadko w demencji naczyniowej występuje brak krytycyzmu i sądzenia. Często w przypadku tego otępienia występuje chwiejność emocjonalna z napadami depresji, płaczem lub wybuchowym śmiechem.
Istnieją badania stwierdzające, że pacjenci z otępieniem naczyniowym są wolniejsi w testach motorycznych i zdolności poznawczych od pacjentów z chorobą Alzheimera.
F.01.0 Otępienie naczyniowe o ostrym początku.
Ostry początek otępienia może dawać wylew krwi do mózgu, zakrzep lub zator, a także krwotok z naczyń mózgowych. Cechy i objawy F.01.0 nie różnią się od otępienia naczyniowego.
F.01.1 Otępienie wielozawałowe jest spowodowane przez wiele małych korowych bądź podkorowych zawałów w mózgu. Wiele takich niedokrwień daje pewne cechy otępienia.
F.01.2 Otępienie naczyniowe podkorowe
Nadciśnienie tętnicze oraz skurcze naczyń mózgowych dają ogniska niedokrwienne mózgu, zwłaszcza istoty białej mózgu. Objawy kliniczne i przebieg choroby jest podobny do choroby Alzheimera. Kora mózgowa jest w przypadku otępienia podkorowego zachowana.
F.01.3 Otępienie naczyniowe mieszane korowe i podkorowe
Zdarzają się tutaj zaniki kory mózgowej oraz struktur podkorowych. Dane na temat tego otępienia uzyskujemy z tomografii komputerowej lub rezonansu magnetycznego.
F.02 Otępienie w innych chorobach klasyfikowanych gdzie indziej
Demencja tego przypadku rzadko występuje w wieku starczym, jest spowodowana innymi przyczynami niż choroba Alzheimera i choroby naczyń mózgowych. Do tej grupy należą:
F.02.0 Otępienie w chorobie Picka
Choroba Picka
Zaczyna się między 50 a 60 r. ż. Charakterystyczna jest zmiana charakteru, niedostosowanie społeczne. Chorobę cechuje otępienie, spowolnienie, spłycenie afektu. Występuje także uszkodzenie pamięci, mowy, apatia, chwiejność emocjonalna. Obraz neurologiczny obejmuje wybiórcze zaniki płatów czołowych i skroniowych, lecz bez występowania płytek neurytycznych i splotów neurofibrylarnych, które zwykle pojawiają się w zmianach starczych. We wskazaniach diagnostycznych bardzo ważne jest to, że przejawy zaburzonego zachowania wyraźnie wyprzedzają zaburzenia pamięci. Objawy z płata czołowego są wyraźniejsze niż objawy z płata skroniowego i ciemieniowego- cecha ta jest odmienna niż w chorobie Alzheimera.
F.02.1 Otępienie w chorobie Creutzfelda-Jakoba
Choroba Creutzfelda – Jacoba
Można podejrzewać we wszystkich przypadkach otępienia występujących nagle, szybko i mających ostry przebieg. Choroba rozwija się szybko i trwa od kilku miesięcy do 2 lat. Zwykle towarzyszą jej objawy pozapiramidowe: drżenie kończyn, sztywność. Może też wystąpić zaburzenie wzroku, drżenie mięśni, ataksja. Diagnozę stawiamy po rozpoznaniu 3 objawów: otępienia, objawów pozapiramidowych oraz nieprawidłowego zapisu EEG.
F.02.2 Otępienie w chorobie Huntingtona
Choroba Huntingtona to jedna z cech choroby zwyrodnieniowej mózgu. Rozpoczyna się między 30 a 40 r. ż., występuje w podobnej liczbie zarówno u kobiet jak i u mężczyzn i jest przekazywana genetycznie. Najczęstszymi objawami są problemy psychologiczne: depresja, fobie, zespół paranoidalny ze zmianami osobowości, a także ruchy pląsawicze. Ważny w przypadku rozpoznania jest wywiad rodzinny.
F.02.3 Otępienie w chorobie Parkinsona
Demencja, fot. panthermedia
Demencja tego rodzaju towarzyszy ciężkim przypadkom choroby Parkinsona
F.02.4 Otępienie w chorobie wywołanej przez HIV
Choroba charakteryzuje się deficytem procesów poznawczych spełniającym kryteria demencji. Otępienie w tej chorobie charakteryzuje się zapominaniem, spowolnieniem, obniżeniem koncentracji, trudnością w rozwiązywaniu problemów oraz czytaniu. Występuje wycofanie społeczne oraz apatia.
F. 02.5 Otępienie w innych chorobach klasyfikowanych gdzie indziej
Obejmuje otępienie w zatruciu węglem, padaczce, porażeniu postępującym, hiperkalcemii, niedoczynności tarczycy, SM, układowym toczniu, kile układu nerwowego, w niedoborze witaminy B12.
1/Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w ICD-10. Międzynarodowa statystyczna klasyfikacja chorób i problemów zdrowotnych. Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne Vesalius. Instytut Psychiatrii i Neurologii. Kraków – Warszawa, 1999
2/D. Kądzielowa Zaburzenia neuropsychologiczne w funkcjonowaniu człowieka.w: J. Strelau Psychologia, GWP Gdańsk 2000
