Rozwój technik badań wielorzędowych miał ogromny wpływ na diagnostykę w chorobach naczyniowych. Dzięki zastosowaniu badania TK z wykorzystaniem lampy rotacyjnej możliwe jest wykonanie badania angiografii tomografii komputerowej, które pozwala na uzyskanie bardzo szczegółowych obrazów wskazujących zarówno na umiejscowienie problemu (np. umiejscowienie tętniaka) jak również pozwala na określenie stanu naczyń krwionośnych, przy ograniczeniu ryzyka pacjenta, jaki niosły dotychczasowe techniki badań takie jak angiografia czy scyntygrafia.
Spis treści:
- TK a RTG
- Badanie TK
- Co na plus?
- Ryzyko związane z badaniem TK
- Badanie angio-tk
- Angio-tk naczyń mózgowych i szyjnych
- Angio-tk a zatorowość płucna
- Wykonanie badania angio-tk
- Wady angio-tk
Techniki badań wielorzędowych pozwoliły na rozwój badań i diagnostyki w przypadkach badań naczyniowych, pozwalając na skrócenie czasu aktywizacji, zwiększenie zasięgu skanu oraz poprawę rozdzielczości otrzymanego obrazu. Skanowanie spiralne okazało się być przełomem w drodze do izotropowej rozdzielczości obrazowania naczyń krwionośnych, co obecnie stanowi element rutynowej praktyki lekarskiej. [1] Wprowadzenie tomografii komputerowej do badań w diagnostyce chorób naczyniowych pozwoliło również na odejście od inwazyjnych technik badań, takich jak angiografia czy scyntygrafia, ograniczając ryzyko pacjenta.
TK a RTG
Tomografia komputerowa (TK) jest badaniem, które bazuje, podobnie jak rentgenodiagnostyka konwencjonalna (RTG), na wykorzystaniu osłabionego promieniowania X, które przenikając przez tkanki ludzkiego organizmu, pozwala na zobrazowanie danego obszaru. Jest to jednak badanie, które w znacznym stopniu różni się od badań RTG, w szczególności ze względu na sposób jego przeprowadzania oraz prezentację wyników.
Badanie TK
Podczas przeprowadzania badania TK, pacjent pozostaje w pozycji leżącej na ruchomym stole, który wprowadzany jest do otworu koła stanowiącego zamkniętą przestrzeń. Podczas badania, wirująca w płaszczyźnie poziomej lampa rentgenowska rejestruje ogromną ilość pomiarów co pozwala na uzyskanie rekonstrukcji obrazu. Wynik rejestrowany jest cyfrowo w pamięci urządzenia. Pierwsze badania z wykorzystaniem tomografu komputerowego opierały się na wykorzystaniu kolejno po sobie występujących przekrojów poprzecznych, stąd też podstawą do diagnozy był jedynie dwuwymiarowy obraz. Obecnie stosowana, opisana powyżej spiralna tomografia komputerowa, oparta na rotacji lampy, umożliwia wykonanie obrazu, gdzie płaszczyzny nakładają się na siebie.
Co na plus?
Do zalet TK można zaliczyć zdecydowane skrócenie czasu badania, zwiększenie skanowanego obszaru ciała, poprawę jakości obrazu nawet w przypadku narządów ruchomych, takich jak serce czy jelita, jak również możliwość uzyskania wielokierunkowej rekonstrukcji obrazu. Badanie to odgrywa bardzo znaczącą rolę w procesie diagnozowania, gdyż jest metodą obiektywną, powtarzalną oraz akceptowaną przez lekarzy.
Badanie TK, fot. panthermedia
Ryzyko związane z badaniem TK
Istnieją czynniki, które mogą stanowić dla pacjenta zagrożenie czy stwarzać ryzyko. Należy do nich stosunkowo duża dawka promieniowania jonizującego na jaką jest narażony pacjent, w zależności od badanego obszaru oraz podawany dożylnie jodowy środek cieniujący. Nie zmienia to faktu, iż nie ma bezwzględnych przeciwwskazań do wykonania badania, a istniejące, związane są głównie z podawanym środkiem cieniującym. Jedyną grupą pacjentów, u których wykonanie badania jest niemożliwe, są kobiety w ciąży. [2]
Badanie angio-tk
Badanie angio-tk, można zdefiniować jako metodę obrazowania naczyń krwionośnych za pomocą spiralnej tomografii komputerowej, przy jednoczesnym zastosowaniu środka kontrastującego podawanego pacjentowi. Wykorzystanie tego badania narodziło się z potrzeby uniknięcia ryzyka pacjenta, a mianowicie, dotychczas wykorzystywaną metodą lokalizacji źródła krwawienia, była angiografia (np. angiografia mózgowa w przypadku zmian krwotocznych czy tętniaków w mózgu), jednak wiązała się ona z wieloma powikłaniami, jak choćby podniesienie ryzyka ponownego krwotoku z tętniaka. Była więc metodą inwazyjną w przeciwieństwie do badania angiografii tomografii komputerowej. Ta metoda obrazowania posiada wiele zalet badania TK, takich jak dokładna i szybka rekonstrukcja obrazu. Znajduje ona również swoje zastosowanie, oprócz naczyń wewnątrzczaszkowych, w obrazowaniu tętnic szyjnych, aorty, obwodowych, sercowych, wieńcowych, nerkowych oraz w diagnostyce zatorowości płucnej. Warto również zwrócić uwagę na fakt, iż badanie angio-tk jest wykorzystywane również do diagnostyki innych niż tętniaki, malformacji naczyniowych, czy zmian krwotocznych bez malformacji (jak na przykład w przypadkach miażdżycy oraz udarach niedokrwiennych. [3]
Angio-tk naczyń mózgowych i szyjnych
Badanie angio-tk w obrębie naczyń dogłowowych jest doskonałym przykładem na rozwój i wykorzystanie możliwości TK jako nieinwazyjnego badania, szczególnie przydatnego w sytuacjach przedoperacyjnych, celem dokładnego zlokalizowania tętniaka wewnątrzczaszkowego (pękniętego i niepękniętego). Badanie to pozwala na precyzyjne określenie kształtu tętniaka, położenia w stosunku do naczynia doprowadzającego, a także w stosunku do przyległych struktur kostnych. Angio-tk wymaga podania mniejszej ilości środka kontrastującego oraz krótszego czasu obrazowania niż zastosowanie TK, przy czym obraz jest dokładniejszy i bardziej szczegółowy. W przypadku podejrzenia udaru niedokrwiennego, podczas badania angio-tk, można określić nie tylko umiejscowienie zatoru, ale również stan naczyń krwionośnych zaopatrujących mózg, czy miejsca nieodwracalnych uszkodzeń jakie w mózgu nastąpiły.
Angio-tk a zatorowość płucna
W zatorowości płucnej, a w zasadzie w przypadku podejrzenia o zatorowość płucną, jednym z pierwszych badań jakie są wykonywane, jest właśnie badanie angio-tk z racji tego, iż dokładnie obrazuje ono struktury śródpiersia pozwalając jednocześnie na zlokalizowanie miejsca zatoru. Jak pokazuje praktyka lekarska, przy wykonaniu badania TK w tego typu podejrzeniach może dojść do postawienia innej, błędnej, a co więcej, zagrażającej życiu pacjenta diagnozy, jak na przykład: rozwarstwienie aorty, zapalenie płuc czy odma płucna. Należy jednak nadmienić, iż pozostaje ona mimo to metodą dokładniejszą oraz tańszą od scyntygrafii, a także bezpieczniejszą. Bardzo istotne jest również to, iż badanie to wymaga od pacjenta krótszego czasu zatrzymania oddechu, co w przypadku pacjentów z chorobami płuc ma bardzo duże znaczenie. [1]
Wykonanie badania angio-tk
Po odpowiednim przygotowaniu pacjenta podawany jest środek kontrastujący, po czym przechodzi się do właściwej części badania – uzyskania rekonstrukcji obrazu. Badanie to powinno być wykonane w okresie maksymalnego zakontrastowania tętnic, czyli podczas pierwszego przepływu środka kontrastującego przez tęnice. Przedstawiając to można się powołać na przykład badania tętnic wewnątrzczaszkowych, do których środek kontrastujący, podany do żyły dołu łokciowego, dociera w około 10 do 15 sekund. Należy jednak mieć na uwadze to, iż czas ten jest w dużej mierze zależny od cech osobniczych danego organizmu i może osiągać nawet do 25 sekund.
Wady angio-tk
W przypadku badania tętniaków, bardzo istotne są pierwsze skany, gdyż wraz z czasem badania, zakontrastowaniu ulegają również inne naczynia krwionośne, jak żyły czy zatoki żylne, co utrudnia proces diagnozowania. [3]
Badanie angio-tk, fot. panthermedia
Badanie angiografii tomografii komputerowej weszło na dobre do standardu pracy lekarzy w procesie diagnozowania schorzeń związanych z naczyniami krwionośnymi. Jest to badanie bezpieczne, nieinwazyjne, zajmujące mniej czasu, dające dokładny obraz a także ograniczające ryzyko pacjenta. Należy jednak pamiętać, iż jak każda metoda diagnozowania, również i angio-tk na swoje wady i niedoskonałości, stąd niezbędne jest doświadczone oko specjalisty. Nie zmienia to jednak faktu, iż z punktu widzenia lekarza, jest to bardzo dobre narzędzie usprawniające proces diagnozowania czy przygotowania do specjalistycznego zabiegu.
