Funkcje poznawcze, inaczej nazywane procesami poznawczymi służą do tworzenia i modyfikowania wiedzy o otoczeniu, a to właśnie modeluje nasze zachowania.
Spis treści:
- Funkcje poznawcze
- Upośledzenie funkcji poznawczych
- Procesy otępienne
- Choroby psychiczne
- Zaburzenia świadomości
Funkcje poznawcze
Obejmują między innymi takie obszary jak pamięć, uwaga, mowa, postrzeganie oraz bardziej złożone procesy, takie jak myślenie abstrakcyjne, wykonywanie obliczeń, podejmowanie decyzji, tworzenie pojęć, formułowanie sądów i wykonywanie złożonych ruchów celowych.
Upośledzenie funkcji poznawczych
Zaburzenia funkcji poznawczych są odzwierciedleniem patologii centralnego układu nerwowego zarówno na poziomie strukturalnym jak funkcjonalnym. Do głównych kategorii czynników jednoznacznie związanych z zaburzeniem funkcji poznawczych należą: zaburzenia świadomości, procesy otępienne i choroby psychiczne.
Procesy otępienne
Otępienie to nabyta, nieodwracalna i stale postępująca choroba w której zaburzone zostają zarówno podstawowe jak i złożone funkcje poznawcze. U chorych charakterystyczne jest pogorszenie się pamięci, procesów językowych, myślenia, stanu emocjonalnego i zmian osobowości, które prowadzą stopniowo do pogorszenia ogólnego funkcjonowania pacjenta w społeczeństwie i w zakresie samoobsługi.
Wśród schorzeń degeneracyjnych mózgu, gdzie najczęściej występują zaburzenia funkcji poznawczych wymienia się:
- chorobę Alzheimera,
- otępienie czołowo-skroniowe,
- otępienie w chorobie Parkinsona,
- zanik korowo-podstawny,
- otępienie naczyniopochodne,
- chorobę Huntingtona.
Zaburzenia funkcji poznawczych, fot. panthermedia
Choroby psychiczne
Zaburzenia funkcji poznawczych obserwowane są w większości chorób psychicznych, w których dochodzi do funkcjonalnych lub strukturalnych zmian ośrodkowego układu nerwowego. Rodzaj upośledzonej funkcji zależny jest od występującej choroby, odmiennie niż w procesach otępiennych, gdzie właściwe w każdej z wymienionych wyżej chorób występuje podobny lub nawet ten sam zestaw zaburzeń procesów poznawczych.
W chorobach afektywnych upośledzona zostaje głównie pamięć operacyjna i funkcje wykonawcze, w schizofrenii natomiast zaburzenie funkcjonowania może dotyczyć wielu obszarów poznawczych i w przeciwieństwie do chorób afektywnych jest znacznie silniej wyrażone i często prowadzi do osłabienia ogólnej sprawności intelektualnej już na wczesnym etapie choroby.
W zaburzeniach afektywnych dwubiegunowych na początku występują głównie dysfunkcje pojedynczych obszarów a ogólna sprawność intelektualna pozostaje w normie.
Zaburzenia świadomości
Zaburzenia świadomości charakteryzują się zaburzeniami przytomności i zmianami w funkcjonowaniu poznawczym. Czynnikami ryzyka ich wystąpienia jest głównie wiek podeszły i wiążące się z nim często unieruchomienie, niedożywienie, odwodnienie, cewnikowanie i przyjmowanie sporej ilości leków. Dodatkowo do czynników ryzyka zalicza się szereg chorób somatycznych, infekcje, urazy, silny ból, zabiegi chirurgiczne, spożywanie alkoholu i zaburzenia funkcji nerek.
Przebieg zaburzeń świadomości ma charakter fluktuacyjny, z okresami poprawy.
Zaburzenia funkcji poznawczych dotyczą w takim wypadku głównie:
- zaburzeń myślenia logicznego,
- problemów z wypowiadaniem się i rozumieniem mowy,
- zaburzeń postrzegania wzrokowego, słuchowego, węchowego i dotykowego,
- problemów z emocjami, zwykle występuje lęk, niepokój i agresja,
- zaburzeń selektywności i koncentracji uwagi,
- zaburzeń orientacji dotyczącej miejsca, czasu, sytuacji i własnej osoby.
