Spis treści:

1. Skąd wywodzi sie agresywne zachowanie?
2. Autoagresja?
3. Ja a moje ciało
4. Autodestrukcja
5. Do samookaleczenia dochodzi...
6. Autoagresja ukryta

Skąd wywodzi sie agresywne zachowanie?

Zachowania autoagresywne tkwią w każdym z nas i wywodzą się ze starożytnych kultur. Jedno z podłoży leży w kulturze chrześcijańskiej, zachowania autoagresywne miało służyć pokucie, pojednaniu, zmazaniu win, uwolnieniu duszy od pożądań i cielesnych potrzeb. Mamy wiele dowodów stygmatyków, męczenników, którzy biczowali swoje obnażone ciała. W innych religiach, np. w islamie, poprzez umartwianie się dochodzi się do zjednoczenia z Bogiem. Indianie, w rytualnych tańcach, kaleczyli swoją skórę, wbijali w ciało drewniane kołki, obrzezywano dziewczynki, pozbawiając je przyjemności seksualnej.

Autoagresja?

Obecnie zmienia się znaczenie autoagresji. Staje się ono „upiększaniem”, bowiem, „kto chce być piękny, musi cierpieć”. Z tej przyczyny wywodzą się wszelkie odchudzania kobiet, głodzenia się, „bodybuilding”. Ciekawym przykładem na cierpienie dla piękna jest bandażowania stóp w kulturach wschodnich, tak aby stopa była jak najmniejsza.

Duże znaczenie mają tutaj wszelkie operacje plastyczne i aparaty ortodontyczne, gdzie zakładanie klamer na zęby jest zrozumiałe dla ortodonty, ale bardzo obciążające dla organizmu. Kolejnym przykładem są operacje plastyczne kobiet: usunięcie „worków” spod oczu, lifting, odessanie tłuszczu.

Ideałem jest ciało pozbawione wad, blizn, młode, nigdy nie starzejące się. Kobiety najczęściej decydują się na operacje plastyczne w okresie dojrzewania lub menopauzy. Bardzo często za ich działaniem stoi niskie poczucie własnej wartości oraz zniekształcony obraz kobiecości. Za decyzją o operacji plastycznej stoi także smutek, stan depresji oraz poczucie zagubienia. Nie bez znaczenia są też nieświadome skłonności masochistyczne oraz poczucie winy. Celem operacji plastycznych jest wniesienie spokoju do ludzkiej świadomości, można więc traktować je jako rytuał inicjacyjny naszych czasów.

Ja a moje ciało

Podobne znaczenie ma „bodybuilding”. Jest to obrona przed kruchością i przemijalnością ludzką. Trening jest rodzajem gwałtu, pokonywaniem oporu. Ból i zmęczenie po treningu jest odbierane jako euforia i radość z sukcesu, poczucie przewagi, siły. Przyczyną takiego postępowania jest instrumentalny stosunek do własnego ciała. Budowanie muskulatury własnego ciała zastępuje często kontakty z innymi ludźmi. Arnold Schwarzenegger często mówił, że pancerz z mięśni chroni przed światem zewnętrznym, a zmaganie się z własnym ciałem eliminuje lęk przed przemijalnością, rozpadem, samotnością.

Kolejnym rytuałem inicjacyjnym naszych czasów są zachowania i sporty ryzykowne. Osoby, które zajmują się sportami ryzykownymi mówią o dużym uczuciu szczęścia i euforii. Do podjęcia ryzyka skłania przyjemność, ale także nieuświadomiona potrzeba kary oraz potrzeba władzy i niezależności.

Autoagresja, for. panthermedia

Autodestrukcja

W takim wymiarze służy kontroli emocji, także kontroli uczuć agresji. Osoba chroni innych ludzi przed agresją zastępczo wywierając ją na sobie. Autodestrukcja służy także złagodzeniu wewnętrznego napięcia, powoduje uwolnienie euforii i odprężenia.

Istnieją jednak formy rzeczywistej agresji, to jest agresja ukryta i jawna. Ukryta autoagresja jest zaburzeniem psychicznym, które polega na tym, że dana osoba symuluje lub sztucznie wywołuje objawy. Agresja jawna to akty samouszkodzenia ciała, np. gryzienie się, szczypanie, nacinanie skóry, bicie się, poparzenia. Do samouszkodzeń dochodzi najczęściej w stanach wewnętrznej pustki, depresji, napięcia i rozpaczy.

Nierzadko zdarza się także zaburzenie spotykane w dysmorfofobii, gdy pacjent obawia się, że ma znacznie zdeformowane ciało.

Typowym przykładem autoagresji jawnej jest okaleczanie siebie nie prowadzące do śmierci. Najczęstszym sposobem na okazywanie sobie agresji jawnej jest nacięcie sobie skóry nożem lub innym ostrym narzędziem, bicie się, szczypanie się, łamanie sobie kości, przypalanie skóry papierosem. Zaliczamy też do tej kategorii polewanie skóry lub błon śluzowych kwasem albo innym środkiem chemicznym, a także detergentem.

Do samookaleczenia dochodzi...

W sytuacji silnego stresu lub napięcie wewnętrznego albo bezpośrednio po nim. Akty autoagresji powtarzają się wówczas zawsze w sytuacji konfliktowej lub sytuacji dużego napięcia. Jest to pewien rodzaj przymusu. W sytuacji napięcia chory nie odczuwa bólu.

Autoagresja ukryta

To wywoływanie lub pozorowanie objawów choroby aby trafić do szpitala bądź aby być poddanym inwazyjnym badaniom medycznym. Osoby takie nie są w stanie kontrolować swojego zachowania, chociaż świadomie wywołują objawy swoich chorób. Pacjentki, bo to o nich głównie mowa, potrafią symulować wszystkie objawy chorób. Na przykład bóle brzucha, poprzez napinanie mięśni brzucha podczas badania, symulują przy tym także temperaturę. Krwawienia z żołądka poprzez łykanie krwi wydzielającej się z gryzienia jamy ustnej. Wywołują dolegliwości jelitowe poprzez łykanie środków przeczyszczających lub jedzenie pokarmów wzdymających.

Pacjenci symulują kamienie w układzie moczowym wsypując do moczu piasek. W podobny sposób symulowane są dolegliwości ze strony wszystkich układów i narządów. Także wywoływanie chorób psychicznych. Szczególnie ważny jest zespól Munchhausena będący zaburzeniem zachowania, w którym osoby nie mające zaburzenia, choroby czy niesprawności fizycznej pozorują objawy w sposób powtarzający się bądź stały. Motywacja do takich zachowań jest wewnętrzna, a stan ten można interpretować jako zaburzenie zachowania związane z chorobą lub rolą chorego.