Prof. Kwiatkowska w raporcie pt. „Reumatologia - raport otwarcia” wskazuje, że od kilku lat obserwuje się ograniczanie dostępu pacjentów do ambulatoryjnego i szpitalnego leczenia w reumatologii.

Wynika to m.in. ze złej wyceny procedur reumatologicznych, a także przekształcania klinik i oddziałów reumatologicznych w oddziały chorób wewnętrznych. Proces ten nasilił się w czasie pandemii, kiedy oddziały reumatologiczne były masowo przekształcane w jednostki covidowe.

Polityka ta spowodowała niewłaściwe wykorzystanie wysoko wykwalifikowanej kadry lekarskiej dedykowanej diagnostyce i leczeniu zapalnych chorób autoimmunologicznych, zwiększyła ryzyko zakażeń szpitalnych, a także wydłużyła czas oczekiwania na pierwszorazowe porady ambulatoryjne, hospitalizacje i kontynuowanie terapii ciężko chorych pacjentów.

Odpowiedzią na potrzeby chorych ma być program Kompleksowej Opieki nad Pacjentem z Wczesnym Zapaleniem Stawów. KOWZS zakłada, że pacjenci pierwszorazowi, u których zostanie postawione podejrzenie wczesnego zapalenia stawów, zostaną objęci diagnostyką i leczeniem w przeznaczonych do tego specjalistycznych ośrodkach. Zbierane w ramach pilotażu dane staną się także podstawą do tworzenia ogólnopolskiego aktywnego rejestru chorych.

– Chcemy przesunąć do opieki ambulatoryjnej, odciążając jednocześnie lecznictwo szpitalne, takie choroby, które spokojnie mogą być diagnozowane w warunkach ambulatoryjnych, a więc reumatoidalne zapalenie stawów czy całą grupę spondyloartropatii, do której zalicza się m.in. zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa, łuszczycowe zapalenie stawów i nieradiograficzną spondyloartropatię. Pacjenci z tymi schorzeniami będą mieli szybką ścieżkę pozakolejkową – wyjaśnia prof. Brygida Kwiatkowska.

Z szacunków Ministerstwa Zdrowia wynika, że z modułu diagnostycznego skorzysta nawet 4,5 tys. pacjentów, natomiast z modułu opieki 2,5 tys.

– Jesteśmy już prawie na finiszu przygotowania pilotażu. Właśnie skończyły się konsultacje projektu, więc pozostaje tylko dokonać zmian uwzględniających uwagi i uruchomić program – zaznacza prof. Kwiatkowska.

Do programu pilotażowego KOWZS zakwalifikują się pacjenci, u których występuje obrzęk i ból przynajmniej jednego stawu, niebędący wynikiem urazu, o czasie trwania nie dłuższym niż 6 tygodni lub ból kręgosłupa trwający minimum od 3 miesięcy. W jego ramach zapewnione zostaną kompleksowe działania niezbędne do prawidłowej diagnostyki, umożliwiającej rozpoznanie choroby na jej wczesnym etapie.

Zapalenie stawów jest początkowym objawem większości najczęstszych zapalnych chorób reumatycznych i dlatego na pierwszą wizytę przesiewową mogą się zgłaszać chorzy u których występuje podejrzenie lub rozpoznanie RZS, ŁZS, zesztywniającego zapalenia stawów kręgosłupa, nieradiograficznej spondyloartopatii, reaktywnego zapalenia stawów, zapalenia stawów towarzyszącego zapalnym chorobom jelit, dny moczanowej, tocznia rumieniowatego układowego, zespołu Sjögrena, zapalenia skórno-mięśniowego i wielomięśniowego, twardziny układowej oraz innych układowych zajęć tkanki łącznej.

Oczekiwanym efektem programu pilotażowego będzie także szybszy powrót pacjentów do aktywności zawodowej, a w dalszej perspektywie zmniejszenie ryzyka niepełnosprawności i liczby hospitalizacji, co przyczyni się do zmniejszenia kosztów ponoszonych przez państwo, pacjentów i ich rodziny.

W opinii Violetty Zajk w leczeniu pacjenta z wczesnym zapaleniem stawów najważniejsze jest, aby zostało wdrożone jak najwcześniej, w tzw. oknie terapeutycznym pomiędzy diagnozą a innowacyjnym leczeniem.

– Doświadczenie pokazuje nam, że diagnoza często stawiana jest pacjentom z już zaawansowaną chorobą. Dlatego ważne jest, aby leczenie było wdrożone jak najszybciej, by zapobiec dalszym zmianom, które mogą prowadzić do niepełnosprawności  – zaznacza Violetta Zajk.

Wskazuje również, że w terapii bardzo ważne jest kompleksowe podejście do pacjenta.

Proponowany w programie KOWZS model koordynowanej i kompleksowej opieki nad pacjentami z zapaleniem stawów zakłada prowadzenie procesu diagnostyczno-terapeutycznego przez wielodyscyplinarny zespół, w skład którego wchodzą specjaliści z różnych dziedzin medycyny.

– Przy naszych jednostkach chorobowych często dochodzą do listy inne dodatkowe problemy: kardiologiczne, diabetologiczne, pulmonologiczne, nefrologiczne itp. Poza tym choroby autoimmunologiczne, zwłaszcza w reumatologii często idą w parze z depresją czy fibriomialgią. Dlatego ważna jest terapia psychologiczna, przede wszystkim dla pacjentów, którzy od lat mierzą się z bólem. Holistyczne podejście do pacjenta jest podstawą do jego leczenia – podkreśla Violetta Zajk.