Rdzeń kręgowy ma na przekroju kształt litery H, położony jest w kanale kręgowym między otworem potylicznym a lędźwiowym. Otoczony jest oponami mózgowo- rdzeniowymi między którymi znajduje się płyn mózgowo- rdzeniowy. Pełni dwie bardzo ważne funkcje a mianowicie uczestniczy w przewodzeniu impulsów nerwowych oraz zawiera w sobie ośrodki odruchowe.
Urazy rdzenia kręgowego zdarzają się stosunkowo rzadko. Większość urazów rdzenia kręgowego powstaje na skutek wypadków komunikacyjnych (samochodowych, motorowych, rowerowych) ale także wynikiem upadków, wypadków sportowych czy ran postrzałowych.
Warto tu także wspomnieć o powikłaniach jakie niesie ze sobą zabieg chirurgiczny bądź długotrwała choroba. Najczęściej dotyczy to mężczyzn pomiędzy 16 a 30 rokiem życia, młodych mężczyzn, sportowców, osób starszych a także chorych z zaburzeniami kostno- stawowymi (różnego rodzaju choroby). Odcinek szyjny rdzenia ulega urazom najczęściej po nim zaś jest odcinek piersiowo- lędźwiowy.
Wyróżniamy dwa mechanizmy urazu rdzenia kręgowego:
- Uraz zamknięty gdzie część energii jest pochłaniana przez mięśnie, więzadła oraz elementy kostne kręgosłupa, które mogą ulec złamaniu bądź zwichnięciu. Może to spowodować rozciągnięcie, zwichnięcie, skręceni rdzenia kręgowego.
- Uraz penetrujący
Uraz rdzenia kręgowego może polegać na jego zgnieceniu, zwiśnięciu, stłuczeniu i inne. Zdarza się tak, iż bardzo poważne uszkodzenie kręgosłupa nie narusza struktury rdzenia kręgowego. A z drugiej strony obrażenia rdzenia kręgowego mogą być bardzo poważne bez naruszania struktury kręgosłupa.
Bardzo ważną kwestią są także wtórne uszkodzenia tkanki nerwowej np. na skutek zainicjowanych procesów patologicznych. Procesy te powodują napływ jonów wapniowych do neuronów, nadmiar wolnych rodników a w konsekwencji trwałe uszkodzenie i śmierć tych neuronów. Na te procesy toksyczne podatna jest środkowa część rdzenia kręgowego.
fot. pantherstock
Prowadzone są cały czas badania na modelach zwierzęcych dotyczące uszkodzenia rdzenia kręgowego na różnych jego odcinkach.
Wśród objawów charakterystycznych dla uszkodzenia rdzenia kręgowego wymieniamy: bardzo silny ból szyi oraz głowy, ucisk w tych okolicach, uczucie drętwienia a nawet mrowienia całych stóp oraz rąk, nietrzymanie moczu bądź stolca, problemy z oddychaniem, zmiany na głowie bądź na plecach (na różnych wysokościach), ból uciskowy i inne. Jest to kwestia indywidualna dla każdego pacjenta i należy traktować każdą osobę indywidualnie.
Urazy rdzenia kręgowego mogą doprowadzić do utraty jego prawidłowych czynności oraz sprawności pacjenta. Sytuacja ta ma miejsce nawet w sytuacji gdy nie doszło do jego przerwania.
Pismiennictwo:
- „Neurologia kliniczna” R. Mazur, Via Medica, Gdańsk 2007, wyd. 3.
- „Neurologia” W. Kozubski, P.P. Liberski, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2011, wyd. 1.
- „Choroby układu nerwowego” pod redakcją W. Kozubskiego i P.P. Liberskiego, Wyd. Lekarskie PZWL, Warszawa 2004.
