„Migrena to nie tylko ból głowy, a botoks to coś więcej niż zabieg estetyczny” – te dwa zdania mogą zaskakiwać, ale świetnie oddają treść rozmowy z dr Anną Błażucką, neurologiem. W artykule przybliżamy, czym różni się migrena od zwykłego bólu głowy, dlaczego wywiad lekarski jest kluczowy dla postawienia diagnozy oraz jak toksyna botulinowa pomaga w walce z tą dolegliwością, zmieniając codzienność pacjentów.
Bóle głowy są jedną z częstszych dolegliwości bólowych i dotykają około połowy społeczeństwa. Czym jest migrena i jak odróżnić ją od zwykłego bólu głowy?
W przypadku pierwotnych bólów głowy, takich jak migrena i napięciowy ból głowy, nie dysponujemy specyficznymi badaniami pozwalającymi na ich jednoznaczne rozpoznanie. Wyniki tomografii komputerowej czy rezonansu magnetycznego są zazwyczaj prawidłowe, a kluczowe w postawieniu trafnej diagnozy jest dokładnie przeprowadzony wywiad z pacjentem. Ważne jest, aby dobrze poznać i „opisać” odczuwany przez pacjenta ból.
Analizujemy szereg cech, takich jak charakter bólu, jego lokalizację, sposób rozprzestrzeniania się i promieniowania oraz intensywność.
Ból migrenowy charakteryzuje się silnym, szybko narastającym natężeniem i jest opisywany jako pulsujący, tętniący, wiercący, a nawet rozdzierający czy przeszywający. Zlokalizowany jest w okolicy skroni, czoła, za gałką oczną lub, rzadziej, w tylnej części głowy – w okolicy potylicznej – i może obejmować całą głowę. Migrenie często towarzyszą nudności, wymioty, światłowstręt oraz nadwrażliwość na dźwięki i zapachy. W przeciwieństwie do bólu napięciowego, ból migrenowy nasila się przy wykonywaniu codziennych czynności fizycznych, jak chociażby chodzenie. Podczas napadu pacjent zwykle szuka spokojnego, ciemnego miejsca, aby się położyć.
Jak doszło do tego, że botoks, kojarzony głównie z medycyną estetyczną, znalazł zastosowanie w leczeniu migren?
Zapewne nie wszyscy wiedzą, że toksyna botulinowa w wielu schorzeniach neurologicznych stosowana jest od lat 60 XX wieku. Wykorzystując działanie porażające mięśnie, z gabinetów lekarskich toksyna zawędrowała do gabinetów medycyny estetycznej do „leczenia lub zapobiegania zmarszczkom”.
W gabinetach medycyny estetycznej zauważono wpływ toksyny na zmniejszanie nasilenia lub częstotliwości migreny. W wyniku badań stwierdzono, że toksyna ma działanie przeciwbólowe.
Jak wygląda sam zabieg wstrzykiwania botoksu w celu leczenia migren? Czy pacjenci muszą się jakoś specjalnie przygotować?
Zabieg podania toksyny trwa kilkanaście minut, nie wymaga znieczulenia, a bezpośrednio po zabiegu pacjent może iść do domu.
Toksynę podaje się wg ściśle ustalonego protokołu PREMPT, podskórnie po 5 jednostek w 39 punktów, obejmujących czoło, skronie, potylicę i kark. Łącznie podaje się 195 jednostek preparatu. Nie ma znaczenia, w którym miejscu boli głowa, schemat podania leku i dawka są zawsze takie same. Ostrzykiwanie wg schematu „wymyślonego przez lekarza”, czyli np. tylko w miejscach bólu albo tak jak w medycynie estetycznej jest błędem. Ponieważ technika podawania toksyny podczas leczenia migreny jest inna niż w terapii przeciwzmarszczkowej, ważne jest by lek podawał posiadający odpowiednie certyfikaty lekarz.
Czy istnieją określone wskazania i przeciwwskazania do tego rodzaju terapii?
Leczenie jest przeciwwskazane u osób, u których występują choroby skóry w miejscu po-dawania toksyny oraz u osób, u których w przeszłości występowały problemy z połykaniem lub oddychaniem. Przeciwskazaniem jest miastenia i inne choroby złącza nerwowo-mięśniowego. Mimo że nie udowodniono negatywnego wpływu toksyny na rozwój dziecka, dla bezpieczeństwa ciąża i laktacją także wykluczają zabieg.
Niektóre osoby zastanawiają się, czy wstrzykiwanie toksyny botulinowej jest bezpieczne dla organizmu?
Botox jest toksyną sztuczną mającą znacznie mniejszą siłę niż jad kiełbasiany występujący naturalnie w przyrodzie. Toksyna podawana jest podskórnie i działanie jej jest ograniczone do okolicy miejsca, do którego została podana. Nie wchłania się do organizmu i nie wpływa na czynność innych mięśni. Po 12 godzinach jest rozkładana i znika z organizmu. W wykonaniu odpowiednio przeszkolonego lekarza jest to zabieg w pełni bezpieczny. Wykonywany jest podczas wizyty, w trybie ambulatoryjnym, czyli pacjent po zakończonej wizycie idzie do domu.
Po jakim czasie pacjenci zaczynają odczuwać efekty botoksu w leczeniu migreny i jak długo utrzymuje się efekt?
Działanie przeciwbólowe rozpoczyna się po 7- 30 dniach od pierwszego podania, ale pełną skuteczność leczenia ocenia się dopiero po 3 podaniu. Podania wykonuje się w odstępach 12 tygodni.
Leczenie jest skuteczne jest u około 70% chorych. U około połowy dochodzi do ustąpienia bólów głowy, a u pozostałych do zmniejszenia liczby dni z bólem głowy oraz zmniejszenia natężenia bólu. Zdarza się, że efekt leczenia jest długotrwały i bóle głowy nie powracają.
