Ból fantomowy definiujemy jako ten, który odczuwany jest w miejscu amputowanej części ciała, (np. kończyna dolna bądź górna) ale także ten ból, który pojawia się nagle w miejscu, które nie zostało w żaden sposób uszkodzone mechanicznie.
Spis treści:
Wielu pacjentów po amputacji kończyny odczuwa ból, opisuje go w sposób bardzo rzeczywisty i realny, a co ważne odczuwany jest on w nieobecnej już części ciała. Ból fantomowy może trwać bardzo krótko (kilka godzin/dni po operacji), może także utrzymywać się bardzo długo (kilka/kilkanaście lat). Z czasem ból ten staje się uciążliwy i wymaga leczenia.
Amputacja a ból fantomowy
W niektórych przypadkach, takich jak zaawansowany proces choroby (np. nowotwór) czy silne uszkodzenie np. mechaniczne, konieczna jest amputacja określonej części ciała. Nie są to tylko kończyny ale może to być także pierś.
W przypadku niektórych nowotworów konieczne jest wycięcie zmiany/nowotworu z pewnego rodzaju bezpiecznym dla pacjenta marginesem tkanek zdrowych. Pomimo faktu, całkowitego usunięcia piersi, kończyny dolnej czy górnej pacjent nadal, cały czas odczuwa ból tej konkretnej okolicy, jest to właśnie ból fantomowy. Ból ten to iluzja, że amputowana część ciała cały czas jest.
Odczuwanie bólu fantomowego przez pacjenta oraz jego leczenie
Ból fantomowy, odczuwany jest przez pacjenta zaraz po zabiegu po czym ustępuje. Zdarza się tak, iż ból fantomowy może utrzymywać się dłużej (kilka tygodni, miesięcy a nawet lat) przez co staje się męczący i uciążliwy.
Leczenie bólu fantomowego, stanowi wyzwanie dla pacjenta oraz lekarza. Za wyjątkiem środków farmakologicznych (środki przeciwbólowe, przeciwdepresyjne), włączona musi zostać rehabilitacja (początkowo ma ona charakter bierny z czasem dochodzi do uruchomienia pacjenta).
Kluczową rolę odgrywa także wsparcie ze strony rodziny, znajomych oraz przyjaciół. Leczenie pacjenta z bólem fantomowym wymaga stosowania się do zaleceń lekarza.
Szczególną rolę ogrywa także pomoc psychologa – pamiętajmy bowiem, iż amputacja jest zawsze dla pacjenta ogromnym przeżyciem. W znacznym stopniu ograniczona zostaje sprawność pacjenta oraz ograniczona zostaje jakość życia pacjenta. Kluczową kwestią jest także profilaktyka rozwoju bólu fantomowego oraz bólu kikuta.
Pierwszy etap to właściwe postępowanie chirurgiczne (zakładanie szwów), badanie miejsca amputacji (zmiana opatrunków, właściwa higiena, stosowanie odpowiednich maści przeciwbakteryjnych), stosowanie antybiotyków oraz dbanie o prawidłowe ukrwienie miejsca po zabiegu.
