Długotrwały pobyt przewlekle chorego w domu wiąże się z takimi problemami jak zapewnienie przez rodzinę całodobowej opieki i dostosowanie sprzętów domowych do potrzeb niepełnosprawnej osoby.
Powrót do domu osoby chorej powinien być wyzwaniem dla całej rodziny, a nie tylko dla bezpośredniego opiekuna. Należy szczegółowo uzgodnić, jakie obowiązki przejmą na siebie poszczególni krewni i przyjaciele. Niezbędne jest także w tej sytuacji zgłoszenie się do lekarza pierwszego kontaktu, pielęgniarki środowiskowej i pracownika socjalnego z prośbą o pomoc. Niezorganizowanie opieki przynajmniej w takim zakresie może bowiem wywołać u opiekuna osoby przewlekle chorej zmęczenie i stres, a niekiedy nawet chorobę.
Niezbędna samodzielność
Celem każdego opiekuna powinno być umożliwienie choremu maksymalnej samodzielności, nawet jeżeli na początku trzeba go do niej zmuszać. Należy oczywiście pomagać choremu w czynnościach fizjologicznych, z którymi sobie nie radzi, oraz umożliwić mu codzienną aktywność i kontakty z innymi ludźmi.
Jednakże nadopiekuńczość i wyręczanie chorego we wszystkim prowadzi do jego bezradności i przerzucenia odpowiedzialności za siebie na opiekuna. Jednym słowem - pomagamy tam, gdzie to jest naprawdę konieczne i uzasadnione stanem zdrowia podopiecznego. Niech nasz chory wykonuje jak najwięcej czynności sam, nawet długo i niezgrabnie.
Dlatego też tak ważne jest sprzęt ułatwiający zarówno sprawowanie opieki nad osobami z dużymi niedowładami, jak i umożliwiający im np. samodzielne jedzenie czy mycie się. Już przed powrotem chorego do domu mieszkanie musi być przygotowane w niezbędnym zakresie, tj. wyposażone w odpowiednie łóżko, sprzęt i materiały sanitarne.
Łóżko
Prawidłowe i bezpieczne jest tutaj łóżko odpowiednio wysokie. Jeżeli nie można wymienić dotychczas używanego tapczanu, na którym śpi chory, to należy postawić go na wysokich, drewnianych klockach, zabezpieczonych przed wysunięciem. Umożliwi to w czasie przemieszczania chorego wsunięcie stóp opiekuna pod tapczan i wsparcie się nogami o jego brzeg. Ponieważ trzeba często zmieniać pozycję chorego, bardzo istotne jest maksymalne odciążenie kręgosłupa. Ważne jest również zainstalowanie podgłówka, o ile nie ma go przy tapczanie czy łóżku.
Jeżeli chory korzysta z wersalki składającej się z co najmniej dwóch części, należy zadbać o równą powierzchnię leżenia. Można np. położyć na niej materac w pokrowcu (umożliwi to jego zdejmowanie i pranie). Dla osób nie poruszających się bardzo przydatny jest dynamiczny materac przeciwodleżynowy (cena od 500 zł wzwyż). Jest on zbudowany z wielu komór, poprzez które przepływa pompowane silniczkiem powietrze, dzięki czemu stale, np. co 3 min, zmienia się ucisk na poszczególne punkty ciała. Warto jednak pamiętać, że materac taki nie zwalnia opiekuna z obowiązku zmiany pozycji ciała chorego co najmniej kilka razy na dobę, a poza tym nie wszystkie materace nazywane przez handlowców przeciwodleżynowymi mają takie cechy. Można też zamiast tego materaca kupić miękkie futro owcze i położyć je pod prześcieradłem.
Bielizna pościelowa powinna być miękka, np. flanelowa, nie krochmalona i bez zagnieceń. Prześcieradeł nie należy osłaniać zwykłą folią czy ceratą. Jeśli chory ma problemy związane z nietrzymaniem moczu lub stwierdza się u niego stały wyciek moczu, można zastosować pieluchomajtki, wkładki urologiczne czy podpaski urologiczne (pisaliśmy o tym w "Żyjmy dłużej" - nr 10/98, 11/98, 12/98).
Niezbędny w wyposażeniu łóżka jest wysięgnik umożliwiający choremu samodzielną zmianę pozycji albo przemieszczanie go przez opiekuna. Wysięgnik można przymocować albo do łóżka, albo do ściany w zależności od potrzeb (nawet kilka wysięgników). Przy przemieszczaniu chorego z łóżka na wózek bardzo przydatny jest obrotowy podnóżek - dwa połączone i obracające się wokół wspólnej osi krążki o średnicy ok. 35 cm, pokryte antypoślizgową powierzchnią. Wystarczy tylko podopiecznego posadzić na brzegu łóżka, stopy oprzeć mu na podnóżku i za jego pomocą wykonać obrót chorego plecami w stronę podstawionego wózka lub krzesła sanitarnego.
Bardzo ważne jest utrzymanie czystości wokół łóżka chorego. Jeżeli to możliwe, należy zapewnić dostęp do łóżka z co najmniej trzech stron. Stojące w pobliżu niego meble powinno się zaopatrzyć w kółka, poza tym usunąć wykładzinę dywanową bądź przykryć ją łatwo zmywalną powierzchnią. Przydatna jest też specjalna szafka przyłóżkowa na kółkach, która ma odkładany boczny blat pełniący rolę stoliczka nałóżkowego.
Krzesło sanitarne, basen i kaczka
Krzesło sanitarne jest węższe od wózka inwalidzkiego. Umożliwia przewiezienie chorego na czas do łazienki, najechanie nad sedes, a po załatwieniu się także podmycie. Poza tym osoba chora, jeżeli ma sprawne ręce, może wydatnie pomóc swemu opiekunowi przy przemieszczaniu się z łóżka na to krzesło.
Może się zdarzyć, że chory nie będzie mógł korzystać ani z krzesła sanitarnego, ani z łazienki. Wtedy należy zaopatrzyć się w podsuwacz, czyli tzw. basen oraz - jeżeli opieka dotyczy mężczyzny - w tzw. kaczkę. Sprzęt ten można kupić w sklepach z zaopatrzeniem szpitalnym. Najlepsze są baseny okrągłe, wykonane ze stali nierdzewnej, z szerokim kołnierzem przy otworze.
Jeżeli chory ma zaparcia i musi dość długo korzystać z basenu, to należy stosować nakładki z miękkiej flaneli. Trzeba bowiem pamiętać, że u osób biologicznie wyniszczonych każdy dłużej trwający ucisk może powodować odleżyny.
W łazience
Jeżeli okres niepełnosprawności u naszego bliskiego będzie trwał długo, warto zadbać o stworzenie możliwości kąpania go w łazience. Najprostszym i najtańszym rozwiązaniem będzie tutaj zainstalowanie składanego, hydraulicznie obniżanego i podnoszonego fotelika kąpielowego, wkładanego do wanny. Nie zajmuje on dużo miejsca, a po każdej kąpieli może być z wanny wyjmowany.
Jeżeli nasz chory ma względnie sprawne ręce, to należy zrobić wszystko, aby mógł sam wykonywać czynności związane z codzienną higieną ciała. Może to łączyć się z zamocowaniem uchwytów przy wannie i koniecznością obniżenia umywalki na tyle, aby człowiek siedzący na wózku mógł się umyć. Jeśli natomiast dłonie są niepełnosprawne i chory nie może sam odkręcić okrągłych kurków, to nawet domowym sposobem możemy naszą baterię zaopatrzyć w końcówki ułatwiające samoobsługę.
Aby chory siedzący na wózku mógł korzystać z umywalki, lustro powinno być zawieszone pod skosem, a lampa umocowana albo na brzegu tafli lustra, albo z boku na ścianie. W sklepach można zaopatrzyć się w gumowe przylgi, do których przymocujemy szczotkę do rąk, mydło, pilniczek do paznokci itp. Przedmioty dzięki przylgom można z kolei umocować np. do umywalki, aby chory samodzielnie z nich korzystał.
Spożywanie posiłków
Samodzielne jedzenie posiłków umożliwi:
stoliczek nałóżkowy lub wysoki stół (dla osoby siedzącej na wózku);
odpowiednie unieruchomienie talerzy, np. za pomocą specjalnej antypoślizgowej folii lub przylg;
podawanie napojów w specjalnym kubku z przykrywką i dzióbkiem lub za pomocą słomki czy drenu zanurzonego w kubku mocowanym do stolika;
wykonanie "śliniaków" z grubej folii z odkładaną u dołu kieszenią (przydatne wtedy, kiedy chory ma kłopoty z precyzyjnym trafianiem do ust lub gdy jedzenie często wypada mu z ust);
nałożenie na końcówki sztućców np. kawałków węża gumowego lub izolatorów - jeżeli chory nie może sam utrzymać łyżki albo widelca;
wygięcie łyżek u nasady pod pewnym kątem - jeśli z powodu przykurczy dłoni nasz podopieczny ma kłopoty z trafieniem łyżką do ust (łyżki z pogrubionymi i obciążonymi trzonkami można kupić w specjalistycznych sklepach, ale są one bardzo drogie).
Nowe życie
Kolejnym ważnym zagadnieniem jest wypełnianie czasu osoby niepełnosprawnej czy przewlekle chorej. Jest to bardzo trudne, a w warunkach polskich czasami niemożliwe. Powoli sytuacja ta zaczyna się zmieniać, ale na razie tylko w większych miastach. W domach pomocy społecznej i placówkach prowadzonych przez organizacje pozarządowe pracują profesjonalni terapeuci zajęciowi, którzy potrafią dokonywać cudów. Dzięki nim ludzie z dużymi dysfunkcjami narządu ruchu rozpoznają na nowo swoje możliwości i odnajdują sens życia. Pojawiają się nowe pasje i zainteresowania, np. malarstwo, ujawniają talenty pisarskie, a także chęć współpracy z innymi. Warto więc poszukać takiego ośrodka i zwrócić się o pomoc do terapeuty.
Czy wiesz, że:
W domu osoby przewlekle chorej są potrzebne:
łóżko z wysięgnikiem,
dynamiczny materac przeciwodleżynowy,
krzesło sanitarne,
basen i kaczka,
przyrząd do zakładania skarpet,
pętelka do zapinania guzików,
specjalne przyrządy do otwierania drzwi z klamkami oraz słoików,
odpowiednio przystosowane sztućce,
przyrządy ułatwiające obieranie warzyw czy smarowanie chleba.
http://www.resmedica.pl/rehabilitacja/opieka-nad-chorym-w-domu