Choć może wydać się to absurdalne, to jednak prawie każdy człowiek doświadczył w swoim życiu stanu hipnotycznego! Zazwyczaj o tym nie wiemy i nie dostrzegamy tego, co się z nami dzieje lub ignorujemy to. A czasem wystarczy nawet dłuższe zapatrzenie się w jakiś punkt… i już!
Czym jest hipnoza i jak na nas działa?
Nazwa „hipnoza” najprawdopodobniej pochodzi od greckiego słowa hypnos, czyli „sen”, a jako pierwszy terminu tego użył szkocki lekarz James Braid w XIX wieku. A jednak, wszystko wskazuje na to, że badane zjawisko nie jest ani snem (jak sądzili niektórzy badacze na przestrzeni wieków), ani czuwaniem. Stan hipnotyczny jest jakby gdzieś pomiędzy, między snem a jawą. Dowodem tego są badania elektroencefalograficzne mózgu, które wykazały odmienną częstotliwość fal mózgowych w każdym z tych trzech stanów.
Spór o naturę hipnozy trwa od samego początku aż do dziś. Obecnie wyróżniamy dwa podstawowe podejścia naukowe: stanowisko transowe oraz stanowisko nietransowe. Przedstawiciele tego pierwszego uważają, że hipnoza jest zmienionym stanem świadomości, różnym od stanu czuwania i stanu snu. Stanowisko transowe jest zresztą najbliższe temu, co ludzie zazwyczaj myślą o hipnozie. Zatem, zgodnie z tym podejściem, człowiek może spontanicznie „wpaść” w stan hipnotyczny, ale najczęściej wywołany jest on dzięki tzw. indukcji hipnotycznej, czyli specjalnej procedurze, obejmującej sugestie rozluźnienia, relaksu i senności. W stanie hipnozy osoba może za pomocą sugestii cofnąć się do jakichś wcześniejszych wydarzeń ze swojego życia (nawet z dzieciństwa), może też doświadczyć halucynacji pozytywnych (coś słyszy albo widzi) i negatywnych (nie dostrzega tego, co dzieje się wokół niej). Badacze utrzymują, że częsta jest również niepamięć pohipnotyczna, czyli niepamiętanie tego, czego osoba doświadczyła będąc w stanie hipnozy, a także tzw. analgezja hipnotyczna, czyli niewrażliwość na ból w wyniku odpowiednich sugestii.
Należy pamiętać, że istnieje wiele poziomów stanu hipnotycznego. Aby więc doświadczyć halucynacji (pozytywnych i negatywnych) oraz innych specyficznych doznań (lub ich braku), trzeba znaleźć się w naprawdę głębokim stadium hipnozy. Najczęściej spotykany jest podział na sześć poziomów:
1. hipnoidalny – polega na senności, uczuciu ociężałości; skłonność do błądzenia myśli
2. lekka hipnoza – umysł skoncentrowany jest już na sugestii, oczy wywrócone
3. średnia hipnoza – stan głębokiego odprężenia, pacjent mówi bądź rusza się tylko pod wpływem sugestii
4. głęboka hipnoza – możliwa jest analgezja hipnotyczna, pacjent reaguje na sugestie pohipnotyczną
5. somnambulizm – możliwa całkowita amnezja i analgezja, halucynacje
6. głęboki somnambulizm – najgłębszy poziom i najwięcej szans, że pacjent zastosuje w życiu sugestie pohipnotyczne.Badacze donoszą, iż trzy pierwsze poziomy nadają się już do terapii (np. zaburzeń zachowania, rzucanie papierosów, itd.) – mimo iż pacjenci najczęściej pamiętają wszystko, co mówił hipnotyzer. Poziomy 4, 5 i 6 zaś najczęściej objęte są amnezją i mogą posłużyć do obniżenia progu bólu (np. podczas operacji czy porodu).
Drugie stanowisko odnośnie hipnozy to tzw. stanowisko nietransowe. Różni się ono tym od poprzedniego, iż pojęcie hipnozy, jako zmienionego stanu świadomości, uważane jest tu za niepotrzebne i błędne. Badacze „nietransowi” uważają, iż zachowania hipnotyczne są po prostu efektem pozytywnego nastawienia, motywacji i oczekiwań. Sarbin i Coe (przedstawiciele stanowiska nie transowego w psychologii) uważają, na przykład, że to, na ile osoba wejdzie w stan hipnozy, zależy od posiadanej przez nią wiedzy na temat tego stanu, a także od jej sposobu interpretacji sugestii hipnotycznych, od motywacji do wejścia w stan hipnozy, od tego czy sugestie hipnotyczne są zgodne z osobowością danej osoby oraz od stopnia obawy pacjenta, że jeśli nie podda się hipnozie, sprawi zawód terapeucie.
Mimo rozbieżności i kontrowersji, hipnoza wciąż pozostaje wdzięcznym obiektem badań oraz narzędziem w praktyce klinicznej. Wykorzystywana jest pomocniczo, na przykład w przebiegu niektórych chorób somatycznych, psychicznych (jak depresja), w leczeniu zaburzeń zachowania, w radzeniu sobie z lękiem, nałogami, itp. Ciekawym obszarem zastosowania hipnozy jest również sądownictwo. Hipnoza bywa tutaj stosowana w odniesieniu do świadków i ofiar przestępstw, aby „odświeżyć” ich pamięć. Wiążą się z tym jednak pewne kontrowersje, iż nie zawsze wiadomo, czy osoba przypomina sobie coś, co faktycznie miało miejsce, czy po prostu jest to wynik sugestii. Dlatego tak ważne jest, by hipnotyzerzy byli osobami dobrze wykształconymi w tej dziedzinie i w ogólnej psychologii.
Na zakończenie warto jest powiedzieć jasno i wyraźnie, że w rzeczywistości hipnoza nie wygląda tak, jak na filmach. Jeśli hipnotyzer próbuje nas przekonać do zrobienia czegoś, co jest niezgodne z naszymi zasadami etycznymi bądź przekonaniami, po prostu samoistnie wybudzimy się z hipnozy. Tak samo będzie w wypadku zagrożenia życia (np. wybucha pożar, a hipnotyzer zemdlał). W stanie hipnozy osoby jej poddawane zachowują znaczny stopnień kontroli nad swoim zachowaniem i tym, co chcą lub mogą ujawnić nam słowami. Dlatego, niezależnie od podejścia, badacze hipnozy zawsze podkreślają, iż najważniejszym warunkiem wejścia w stan hipnotyczny jest zgoda człowieka na hipnozę, jego zaangażowanie i motywacja.
http://fitness.wp.pl/zdrowie/psychologia/go:2/art292,co-to-jest-hipnoza.html
